________________
ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤੀ: | 111 ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ
ਹਨ: 1. ਸਰਾਗ ਸੰਜਮ, 2. ਸ਼ਾਵਕ ਜੀਵਨ, 3. ਅਗਿਆ ਤਪ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਈ ਸਿੱਟਾ ਜਾਣਦੇ ਹੋਏ, 4. ਅਕਾਮਨਿਰਜਰਾ (ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਉਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਤੱਪ ਕਰਨ ਨਾਲ) ਚਾਰ ਕਾਰਨਾਂ ਨਾਲ ਪਸ਼ੂ ਗਤੀ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਯੋਗ ਕਰਮ ਬੰਧਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
1. ਮਨ ਦੀ ਕੁਟਿਲਤਾ, 2. ਭੇਸ ਬਦਲ ਕੇ ਠੱਗਣ ਤੋਂ, 3. ਝੂਠ ਬੋਲਣ ਤੋਂ, 4. ਝੂਠੇ ਮਾਪ ਤੋਲ ਕਰਨ ਤੋਂ। | ਚਾਰ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਮਨੁੱਖ ਗਤੀ ਵਿੱਚ ਉਤਪੰਨ ਯੋਗ ਕਰਮ ਬੰਧ ਹੁੰਦੇ ਹਨ:
1. ਸਰਲ ਸੁਭਾਅ ਤੋਂ, 2. ਨਿਮਰਤਾ ਤੋਂ, 3. ਰਹਿਮ ਦਿਲੀ, 4. ਧੋਖੇਬਾਜ਼ੀ ਨਾ ਰੱਖਣ ਤੇ, | ਚਾਰ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਨਰਕ ਯੋਗ ਕਰਮ ਬੰਧਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ:
1. ਮਹਾ ਆਰੰਭ (ਹਿੰਸਾ) ਕਰਨ ਤੇ, 2. ਮਹਾ ਪਰੀਹਿ ਕਰਨ ਤੋਂ, 3. ਪੰਜ ਇੰਦਰੀਆਂ ਦੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਤੇ, 4. ਮਾਸ ਦਾ ਭੋਜਨ ਕਰਨ ਤੇ
ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਫਲ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਸਥਿਤੀ ਕਾਲ ਆਦਿ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਦ ਕਦੀ ਜੀਵ ਆਪਣੇ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਫਲ ਇਸ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਭੋਗ ਪਾਉਂਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਜਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਭਵਾਂ ਵਿੱਚ ਭੋਗਦਾ ਹੈ। ਸਥਾਨਾਂਗ ਸੂਤਰ ਵਿੱਚ ਕਰਮ ਫਲ ਦੇ ਅੱਠ ਮਾਰਗ ਦਿੱਤੇ ਗਏ
ਹਨ।
1. ਵਰਤਮਾਨ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਦੁਸ਼ਕਰਮ ਦਾ ਫਲ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੋਰ ਨੂੰ ਚੋਰੀ ਦਾ ਫਲ ਉਸੇ ਜਨਮ ਵਿੱਚ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ
2. ਵਰਤਮਾਨ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਮਾੜੇ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਫਲ ਅਗਲੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਮਾੜੇ ਕਰਮ ਕਰਨ ਤੇ ਉਹ ਨਰਕ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
3. ਪੁਰਾਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਬੁਰੇ ਕਰਮ ਦਾ ਫਲ ਵਰਤਮਾਨ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਮਨੁੱਖ ਸੁੱਖ ਦੁੱਖ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਇਸ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਕਰਦਾ ਹੈ।
