________________
ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤੀ: | 110 ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ
ਸਕੰਧਾਂ ਦਾ ਸੰਘਾਤ ਮਾਤਰ ਹੈ। ਜੋ ਪਿਛਲੇ ਜਨਮ ਦੇ ਕਰਮਾਂ ਕਾਰਨ ਉਤਪੰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਜੀਵਨ ਦੇ ਕੰਮ ਅੱਗਲੇ ਜਨਮ ਦੇ ਲਈ ਕਰਮ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਜਨਮ ਦੀ ਇਹ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਅਵਿਦਿਆ ਰਾਹੀਂ ਚੱਲਦੀ ਹੈ।
ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਆਤਮਾ ਦੇ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵੈਦਿਕ ਮਾਨਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਸੁਨਿਆਰ ਸੋਨੇ ਦੇ ਗਹਿਣੇ ਨੂੰ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਪਿਘਲਾ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਨਵੇਂ ਗਹਿਣੇ ਬਣਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਤਮਾ ਨਵੇਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਨਵਾਂ ਜਨਮ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਦਾ ਹੈ। 65 ਆਤਮਾ ਅਪਣੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਹੋਂਦ ਵਾਲੇ ਤੱਤਵਾਂ ਨੂੰ ਲੈਕੇ ਨਵੇਂ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਪਰੀਨਮਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।66
ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਘੁਮਿਆਰ ਹਾਜ਼ਰ ਮਿੱਟੀ ਤੋਂ ਨਵਾਂ ਘੜਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੈਨ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਮੌਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਆਤਮਾ ਤੇਜ਼ਸ ਅਤੇ ਕਾਰਨ ਸਰੀਰ ਸਹਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਨਵੇਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਕੁੱਝ ਸਮੇਂ ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫੇਰ ਨਵਾਂ ਸਰੀਰ ਹਿਣ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਇਹ ਮੰਨਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੌਤ ਸਮੇਂ ਪੰਜ ਸਕੰਧ ਸਮਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਖਾਲੀ ਵਿਗਿਆਨ ਬਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਵਿੱਚ ਕਰਮ ਸਹਿਤ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਨਵਾਂ ਜਨਮ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।
ਚਾਰ ਗਤੀਆਂ ਜੈਨ ਧਰਮ ਅਨੁਸਾਰ ਚਾਰ ਗਤੀਆਂ ਮੰਨੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਦੇਵ ਗਤੀ, ਮਨੁੱਖ ਗਤੀ, ਤ੍ਰਿਅੰਚ (ਪਸ਼ੂ) ਅਤੇ ਨਰਕ ਗਤੀ। ਜੈਨ ਧਰਮ ਸਥਿਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਪ੍ਰਾਣੀ ਨੂੰ ਅਪਣੇ ਕੀਤੇ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਫਲ ਭੋਗਣਾ ਹੀ ਪਵੇਗਾ, ਇਸ ਜਨਮ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਅਗਲੇ ਜਨਮ ਵਿੱਚ। ਸ਼ੁਭ ਕਰਮਾਂ ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਦੇਵ ਗਤੀ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖ ਗਤੀ ਵਿੱਚ ਜਨਮ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਅਸ਼ੁਭ ਕਰਮਾਂ ਕਾਰਨ ਨਰਕ ਗਤੀ ਅਤੇ ਤ੍ਰਿਅੰਚ ਗਤੀ ਵਿੱਚ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਜੈਨ ਧਰਮ ਅਨੁਸਾਰ ਹਰ ਅਸੀਤੱਤਵਾਂ ਜਾਂ ਗਤੀ ਵਿੱਚ ਜਨਮ ਲੈਣ ਦੇ ਚਾਰ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਦੇਵ ਗਤੀ ਦੇ ਵਿੱਚ ਜਨਮ ਲੈਣ ਦੇ ਇਹ ਚਾਰ ਕਾਰਨ
