________________
ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤੀ: | 89 ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ |
ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਆਤਮਾ ਕਰਮ ਨੂੰ ਖਿੱਚ ਦੀ ਚੁੰਬਕੀ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਚੁੰਬਕ ਵਿੱਚ ਲੋਹੇ ਨੂੰ ਖਿੱਚਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ, ਜ਼ਮੀਨ ਉੱਪਰ ਘੁੰਮਦੇ ਹੋਏ ਹਰ ਪਦਾਰਥ ਨੂੰ ਖਿੱਚਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ। ਕੱਪੜੇ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਸੁਕਾ ਲੈਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ, ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਤਮਾ ਵਿੱਚ ਕਰਮ ਨੂੰ ਖਿੱਚਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ। ਕਰਮ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਉਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਆਤਮਾ ਉਸ ਦੇ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।
ਜੈਨ ਧਰਮ ਆਤਮਾ ਤੇ ਕਰਮ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਨੂੰ ਅਨਾਦੀ ਦੱਸਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਮੱਤ ਹੈ ਕਿ ਦੋਹੇਂ ਅਵਿਦਿਆ ਅਤੇ ਕਰਮ ਅਨਾਦੀ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਆਤਮਾ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ ਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਹੈ ਪੂਰਨ ਸੁਤੰਤਰ ਹੈ, ਫੇਰ ਵੀ ਕਰਮ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸੀਮਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦ ਤੱਕ ਕਰਮ ਤੋਂ ਆਤਮਾ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਤੱਦ ਤੱਕ ਹਰ ਪਲ ਉਹ ਨਵੇਂ ਕਰਮ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਕਰਮ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਅੱਗ ਲੋਹੇ ਨੂੰ ਇੱਕਠਾ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਦੁੱਧ ਨਾਲ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਉਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕਰਮ ਦਾ ਵੀ ਆਤਮਾ ਨਾਲ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੇਲ ਹੈ। 29
ਤੱਤਵਾਰਥ ਸਾਰ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸੰਸਾਰੀ ਆਤਮਾ ਅਨਾਦੀ ਕਾਲ ਤੋਂ ਮੁਰਤ ਕਰਮਾ ਰਾਹੀਂ ਢੱਕੀ ਹੋਈ ਹੈ ਤੇ ਕਰਮ ਬੰਧਨ ਰਹਿਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਤੋਂ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਕਠੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਸੋਨਾ ਅਤੇ ਚਾਂਦੀ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਪਿਘਲਾਉਣ ਤੇ ਇੱਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। 30 ਗਲੇਸ਼ਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕਰਮ ਅਤੇ ਆਤਮਾ ਜਲ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਜਾਂ ਅੱਗ ਅਤੇ ਆਇਸ਼ ਤੋਂ ਵੀ ਕੀਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। 31 | ਪਰ ਇਹ ਆਖਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਠੀਕ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਪੁਗਲ ਸਰਵਾਂਗ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਢੱਕਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਬੱਦਲ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਨੂੰ ਢੱਕ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਆਤਮਾ ਵਿੱਚ ਅਭਿੰਨ ਆਤਮ ਦੇਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਕਰਮ ਆਤਮਾ ਦੇ ਨਾਲ ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਜਾਂ ਅੱਗ ਅਤੇ ਲੋਹੇ ਦੇ ਸਮਾਨ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਕਰਮ ਆਤਮਾ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਢੱਕ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਬੱਦਲ ਸੂਰਜ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨੂੰ ਢੱਕ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।
