________________
ਸੱਜੀ ਨਾਸਿਕਾ ਨੂੰ ਬੰਦ ਰੱਖਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਵੀਹ ਵੀਹ ਸਾਹ ਲੈਣ ਦੇ ਤਿੰਨ ਤਿੰਨ ਕੁਮ ਸੱਜੀ ਤੇ ਖੱਬੀ ਨਾਸਿਕਾ ਤੋਂ ਕਰਨੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਤੰਦਰੁਸਤ ਆਦਮੀ ਲਈ ਕਪਾਲਭਾਤੀ ਦਾ ਇਹ ਅਭਿਆਸ ਕਾਫੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਅਭਿਆਸ : 2
ਡੂੰਘਾ - ਲੰਬਾ ਸਾਹ
ਹਿਦਾਇਤ: 1. ਡੂੰਘਾ ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਹੈ ਤੂੰਘਾ ਸਾਹ ਛੱਡਣਾ ਹੈ। ਹੋਲੀ ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਹੈ, ਹੋਲੀ ਸਾਹ ਛੱਡਣਾ ਹੈ। ਪੂਰਾ ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਹੈ, ਪੂਰਾ ਸਾਹ ਛੱਡਣਾ ਹੈ। 2. ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ, ਛੱਡਦੇ ਹੋਏ ਨੱਕ ਤੋਂ ਆਵਾਜ ਨਹੀਂ ਆਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ, ਇੱਕ ਦਮ ਕੁਦਰਤੀ ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਹੈ। 3. ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਅਤੇ ਛੱਡਦੇ ਹੋਏ ਝੱਟਕਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। 4. ਜਿਸ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਸਾਹ ਦੀ ਜਿੰਨੀ ਲੰਬਾਈ ਹੈ ਉਹ ਉਸੇ ਅਨੁਪਾਤ ਨਾਲ ਸਾਹ ਲਵੇ। ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਮੁਕਾਬਲਾ ਨਾ ਕਰੇ। 5. ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ ਪੇਟ ਫੁਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਛੱਡਦੇ ਹੋਏ ਪੇਟ ਇੱਕਠਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਪੇਟ ਉੱਤੇ ਹੱਥ ਰੱਖ ਕੇ ਅਭਿਆਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਜਿਵੇਂ ਤੁਸੀ ਵੇਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਛੋਟਾ ਬੱਚਾ ਜਦੋਂ ਸਾਹ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਪੇਟ ਫੁਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਸਾਹ ਛੱਡਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਪੇਟ ਇੱਕਠਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਆਪ ਨੇ ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਛੱਡ ਹੈ। 6. ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਸਮੇਂ ਤੁਸੀ ਨੱਕ ਨੂੰ ਇੱਕਠਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ। ਨੱਕ ਇੱਕਠਾ ਕਰਨ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਕੋਸ਼ਿਸ ਨਾਲ ਸਾਹ ਲਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਾਹ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ ਤੇ ਲਵੋ। 7. ਮੂੰਹ ਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਖੁਸ਼ੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖੋ। ਇਹ ਸਾਧਨਾ ਤੁਸੀਂ ਮਜਬੂਰੀ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ ਸਗੋਂ ਆਨੰਦ ਭਰਪੂਰ ਚਿੱਤ ਨਾਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ। ਉਹ ਪ੍ਰਸ਼ੰਤਾ ਅਪਣੇ ਮੂੰਹ ਤੇ ਬਣੀ ਰਹਿਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਆਤਮ ਧਿਆਨ
21
