________________
३०६
श्रीदशवेकालिकसूत्रे
वोधिबीज जिनधर्मादिपाप्तिर्मायते, किंबहुना तीर्थरगोत्रमपि पुण्येनैव बध्यते, यो हि पुण्यं सर्वथा देयं मन्यमानस्वत्यजति असौ समुपेक्षितत रिरिवाऽमाप्त परतीरो मध्येसमुद्रं मज्जन्नवसीदति ।
ननु पुण्यपापक्षयानन्तरमेत्र मोक्षमाप्तिः शास्त्रे श्रूयते इति पापरस्पुण्यमप्यनुपादेयं मोक्षार्थिनामिति चेन्न,
द्विविधं हि पुण्यं पुण्यानुबन्धि पापानुबन्धि च, तत्र पुण्यानुबन्धिपुण्यस्य लक्षणमुक्तम्प्राप्ति होती है। अधिक क्या कहा जाय ? तीर्थङ्कर गोत्र भी पुण्यसे ही बंधता है ।
जो पुण्यको सर्वथा हेय मानता हुआ उसका त्याग करता है वह संसार सागरमें गोते लगाता है। जैसे मध्य समुद्रमें नौकाका त्याग कर देनेवाला पुरुष समुद्रमें डूबता हुआ दुःख पाता है ।
शङ्का-पुण्य और पाप दोनोंका क्षय होनेके बाद मोक्षकी प्राप्ति होती है, ऐसा शास्त्रों में सुना जाता है, इसलिए पापकी तरह पुण्य भी मोक्षार्थियोंके लिए उपादेय नहीं है ।
समाधान- ऐसा कहना ठीक नहीं है, क्योंकि पुण्य दो प्रकारका है(१) पुण्यानुबन्धि पुण्य, (२) पापानुबन्धि पुण्य | पुण्यानुबन्धि पुण्यका लक्षण यह है
વધારે શું કહેવું ? તીર્થંકર ગોત્ર પણ પુણ્યથી જ ધાય છે.
જે પુણ્યને સથા ધ્યેય માનીને તેને ત્યાગ કરે છે, તે સંસાર-સાગરમાં ગોથાં ખાય છે, જેમકે મધ્ય-સમુદ્રમાં નૌકાને ત્યાગ કરી નાંખનાર પુ॰ સમુદ્રમાં ડુમતાં દુ:ખ પામે છે.
શંકા-પુણ્ય અને પાપ એ બેઉને ક્ષય થયા પછી મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે, એવું શાસ્ત્રોમાં સાંભળવામાં આવે છે, તેથી પાપની પેઠે પુણ્ય પણ મેક્ષાથી આને માટે ઉપાદેય નથી.
સમાધાન એમ કહેવું તે ખરાખર નથી, કારણ કે પુણ્ય બે પ્રકારનાં છે, (१) पुण्यानुणंधि पुष्य, (२) पापानुसंधि पुष्य. पुण्यानुणंधि पुष्यनुं सक्षायु धुं छे
