________________
उत्तराध्ययनस्वे
मूलम् - तसे पाणे वियणित्ता, संगण ये थावरे | जो ने हिंसई तिविहेणं, "तं वयं ब्रूम नाहणं ॥२३॥
छाया -- त्रसान् प्राणान् विज्ञाय, सङ्ग्रहेण च स्थावरान् । यो न हनस्ति त्रिविधेन तं वयं ब्रूमो ब्राह्मणम् ॥२३॥ टीका- ' तसे ' - इत्यादि ।
यो जनः प्रसान् प्राणान् =त्रसजीवान् स्थावरान् = स्थावरजीवान् पृथिव्यादींच संप्रहेण=संक्षेपेण उपलक्षणत्वाद् विस्तरेण च विज्ञाय त्रिविधेन= कायवाङ्मनोरूपेण योगेन न हिनस्ति = न हन्ति । उपलक्षणत्वात् न घातयति, नापि च घ्नन्तमनुमोदयति । तं जनं वयं ब्राह्मणं ब्रूमः । उक्तं च
" यदा न कुरुते पापं, सर्वभूतेषु दारुणम् ।
कर्मणा मनसा वाचा ब्रह्म सम्पद्यते तदा ॥ " इति ||२३||
जिसको भविष्य निर्वाणपदकी प्राप्ति होना है। " प्राप्तनिर्वाणं " यह कथन द्रव्य निक्षेपकी अपेक्षासे गावाने कहा गया जानना चाहिये ॥ २२ ॥ 'तसे' इत्यादि
अन्वयार्थ - (जो - यः) जो (तसपाणे- त्रसात् प्राणान् ) त्रस जीवोंको (धावरे - स्थावरान् ) तथा स्थावर एकेन्द्रिय पृथ्व्यादिक जीवोंको (संगण - संग्रहेण ) संक्षेपसे तथा उपलक्षण द्वारा विस्तार से (विद्याणित्ता - विज्ञाय ) जानकर (तिविहेणं न हिंसह - त्रिविधेन न हिनस्ति ) मन, वचन एवं कायरूप त्रिविध योगसे नहीं मारता है, नहीं मरवाता है और मारनेबालेकी अनुमोदना नहीं करता है (तं वयं माहणं वूम-तं वयं ब्राह्मणम् म: ) उनको हम ब्राह्मण कहते हैं । कहा भी है
ભવિષ્યમાં નિર્વાણુ પદની પ્રાપ્તિ થનાર છે. “ प्राप्तनिर्वाणं " આ કથન મ નિક્ષેપની અપેક્ષાથી ગાથામાં કહેવાએલ જાણવું જોઈએ. ૫ ૨૨ ॥
" तसे " - छत्याहि !
अन्वयार्थ — जो-चः ? तसे पाणे- त्रसान् प्राणान् वने तथा थावरे-स्थावरान् स्थावर भेद्रिय साहिलवाने संगण - संग्रहेण सक्षेयथी तथा ६पलक्षषु द्वारा विस्तारथी विद्याणित्ता- विज्ञाय भने तिविहेणं न हिंसइत्रिविधेन न हिनस्ति भन वयन भने प्रयाश्य त्रिविध योगथी भारता नथी. ભરાવતા નથી, અને મારનારની અનુમેદના કરતા નથી, એને અમે બ્રાહ્મણ डीडी, भालु -
