________________
प्रियदर्शिनी टीका अ0 ३६ जीवाजीवस्वरूपनिरूपणम्
अथ सुधर्मास्वामी जम्बूस्वामिनं प्रत्याह-- मूलम-संसारत्या य लिद्धा य, दुविहाँ जीवा वियाहिया ।
सिंद्धा णेगविहा, वुत्ता, 'तं मे कित्तयओ सुणे ॥४९॥ छाया--संसारस्थाश्च सिद्धाश्च, द्विविधा जीवा व्याख्याताः।
सिद्धा अनेकविधा उक्ताः, तान् मे कीर्चयतः श्रृणु ॥४९॥ टीका--'संसारत्था' इत्यादि--
हे जम्बूः ? जीवा प्राणिनः द्विविधाः व्याख्याताः । संसारस्थाः, सिद्धाश्चेति। संसारश्चतुर्गतिलक्षणस्तत्र तिष्ठन्तीति संसारस्थाः। ये तु संसारान्मुक्तास्ते सिद्धाः, तत्र-सिद्धाः,-अनेकविधा बहुप्रकारकाः, उक्ताः कथिताः। तान् कीर्तयतः कथयतः। मे=मम, सकाशात् , श्रृगु । ननु प्रथमोपस्थितत्वात्संसारस्थभेदादिकथनमेव समुचितमितिचेत्-उच्यते पश्चानिर्देशेऽपि, अल्पवक्तव्यत्वात्सूचीकटा हन्यायेन प्रथमतः सिद्धभेदाऽभिधानम् । 'ते' इत्यत्रार्षत्वादेकवचनम् ॥४९॥
अब सुधर्मास्वामी वक्तव्य विषय को जम्बूस्वामो से कहते हैं'संसारस्था य' इत्यादि।
अन्वयार्थ हे जम्बू ! (जीवा-जीवाः) प्राणी (दुविहा वियाहियाद्विविधाः व्याख्याताः) सर्वज्ञ भगवान ने दो प्रकार के कहे हैं । वे दो प्रकार ये हैं। (संसारत्थाय लिद्धाय -संसारस्थाश्च सिद्धाश्च ) एक तो संसारी तथा दूसरे सिद्ध । इनमें (सिद्धा-सिद्धा) जो सिद्ध जीव हैं वे (णेगविहा वुत्ता-अनेकविधाः उक्ताः) अनेक प्रकार के कहे गये हैं। (तं कित्तयओ सुण-तान् कीर्तयतः श्रृणु ) मैं उन सिद्धों की प्ररूपणा करता हूं सो सुनो। प्रश्न-गाथा में स्त्रकार ने जब सर्व प्रथम संसारी जीवों का नाम હવે સુધર્માસ્વામી પ્રતિજ્ઞા વિષયને જન્યૂ સ્વામીને કહે છે– " संसारत्था य"त्याहि!
मन्क्याथम्यू! जीवा-जीवाः प्राणि दुविहा वियाहिया-द्विविधाः व्याख्याताः सर्वज्ञ मान 2. प्रान उस छे. थे. मे ४१२ २॥ छ.संसारदा य सिद्धा य-संसारस्थाश्च सिद्धाश्च मे संसारी मने भान सिद्ध. मामां सिद्धा-सिद्धाः सिद्ध छे णेगविहा वुत्ता-अनेकविधाः उक्ताः भने ४१ २॥ अपामा मावेस छे तं कित्तयओ सुण-तान् कीर्तयतः श्रृणु हुँ मे सिद्धोनी પ્રરૂપણ કરું છું, તેને તમે સાંભળે.
પ્રશ્ન–ગાથામાં સર્વ પ્રથમ જ્યારે સંસારી જીના નામને નિર્દેશ
