________________
२३७
प्रियदशिनी टीका. अ. २९ कालप्रतिले खनाफलवर्णनम्' १५
टीका-'कालपडिलेहणोए' इत्यादिहे भदन्त ! कालप्रतिलेखनया कालस्य-अस्वाध्यायकालचतुष्टयस्य-प्रादोषिकार्यरात्रिकवैरात्रिक-प्रभातिकरूपस्य मतिलेखना-सिद्धान्तोक्तविधिना निरीक्षण, तत्र प्रादेपिके सूर्यास्तकालात् प्रागर्धमुहूर्तमात्रमस्वाध्यायकालः, प्रभाति के सूर्योदयादनन्तरमर्धमुहूर्तमात्रमस्वाध्यायकालः अर्धरात्रिके मुहूर्तमात्रमस्वाध्यायकालः अब पन्द्रहवे वोलमें उस काल प्रतिलेखनाको सूत्रकार कहते हैं-'कालपडिलेणयाए ' इत्यादि । ___ अन्वयार्थ-(भंते-भदन्त) हे भगवन् ! (कालपडिलेहणयाए जीवे किंजणेह-कालप्रतिलेखनतया जीवः किं जनयति) कालप्रतिलेखनासे जीव किस गुणको प्राप्त करता है ? इसका उत्तर कहते हैं कि (कालपडि लेहणयाए णाणावरणिज्जं कम्म खवेइ-कालप्रतिलेखनया खलु ज्ञानावरणीयं कर्म क्षयपति ) काल प्रतिलेखनासे जीव ज्ञानावरणीय कर्मका नाश करता है। ____ भावार्थ-काल शब्दसे यहां अस्वाध्यायका काल गृहीत हुआ है। प्रादोपिक, अर्धरात्रिक, वैरात्रिक, एवं प्राभातिकके भेदसे काल चार प्रकारका है। प्रादोषिकमें-प्रदोषके समयमें-सूर्यास्त समयसे पहिले अर्धमुहर्तमात्र काल अस्वाध्यायका काल है। पाभातिकमें-प्रभातके सम यमें सूर्योदय के अनन्तरका अर्धमुहूर्तमात्रकाल अस्वाध्यायका काल है। अर्धरात्रिकमें-आधी रात के समयमें-मुहर्तमान काल अस्वाध्यायका काल या प्रतिमनाने ५४२ मा मेलमा सूत्रा२ ४९ छ-'कालपडिलेहणयाए" त्याह
मन्वयाथ-भंते-भदन्त से सपान ! कालपडिलेहणयाए जीवे कि जणेइकालप्रतिलेखनया जीवः किं जनयति ४५ प्रतिमनाथी ०५ या गुगुने पास ४२ छ ? सेना उत्तरमा डे छे , कालपडिलेहणयाए णाणावरणिज्ज कम्म खवेइकालप्रतिलेख्नया खलु ज्ञानावरणीयं कर्म क्षपयति ॥ण प्रतिवेमनाथी नानाવરણીય કર્મને નાશ કરે છે.
ભાવાર્થ-કાળ શબ્દથી અહીં અવાધ્યાયને કાળ ગૃહીત થયેલ છે. પ્રાદેષિક, અધરાત્રિ, વિરાત્રિક, અને પ્રભાતિના ભેદથી કાળ ચાર પ્રકારના છે. પ્રદોપિકમાં-પ્રદેષના સમયમાં–સૂર્યાસ્ત સમયની પહેલાં અર્ધ મુહૂર્ત માત્ર કાળ રાખવાધ્યાયને કાળ છે. પ્રભાતિકમાં-પ્રભાતના સમયમાં-સૂર્યોદયના અનં. કારને અર્ધ મુહુર્ત માત્ર કાળ, અવાધ્યાયને કાળ છે, અશત્રિકમાં–આઈ. રાતના સમયમાં–મુહૂર્ત માત્ર કાળ અસ્વાધ્યાયને કાળ છે. મધ્યાહુમાં પણ
