Page Text
________________
૨૦
नन्दी सूत्रे
तथा— अप्रमत्तसंयतस्वामिसाम्यात् विपर्ययाभावसाम्याच्च, मनः पर्यवज्ञानानन्तरं केवलज्ञानमुपन्यस्तम् । तथाहि यथा मनःपर्यवज्ञानं प्रमादरहितस्यैव भावमुनेर्भवति, तथा केवलज्ञानमपि तादृशस्यैव भावमुनेर्भवतीति स्वामिसाभ्यम् । यथा च - मनः पर्यवज्ञानं विपर्ययज्ञानं न भवति, तथा केवलज्ञानमपीति विपर्ययाभावसाम्यम् ।
किञ्च - मत्यादिज्ञानचतुष्टयापेक्षया उत्तमत्वात्, अवसाने लाभाच केवलज्ञानं चरममिति । केवलज्ञानस्यातीतानागतवर्त्तमाननिःशेषज्ञेयस्वरूपात्रभासित्वादुत्त
के बिना केवल आत्मासे जन्य होने की वजहसे मनः पर्यवज्ञान भी प्रत्यक्ष माना गया है । यह इन दोनोंमें प्रत्यक्षत्वकी अपेक्षा समानता है।
तथा -- अप्रमत्तसंयतस्वामी, तथा अविपर्ययकी अपेक्षासे समानता होने से मनः पर्यवज्ञान के बाद केवलज्ञानका पाठ रक्खा है । मनः पर्यवज्ञान जिस प्रकार अप्रमत्त भावमुनिके होता है उसी तरह केवलज्ञान भी अप्रमत्तभावमुनिके होता है। यह स्वामीकी अपेक्षा समानता है । मनःपर्यवज्ञान जिस प्रकार विपर्ययसे रहित होता है उसी प्रकार केवलज्ञानमें भय नहीं होता है । यह अविपर्ययको अपेक्षासे समानता है ।
दूसरे - केवलज्ञानको जो सबसे अन्तमें रखा गया है उसमें कारण यह है कि यह ज्ञान मत्यादिक चार ज्ञानों की अपेक्षा उत्तम है, तथा इन सबके अन्तमें ही इसकी प्राप्ति होती है । उन ज्ञानोंको अपेक्षा उत्तमता इसमें इसलिये है कि इस ज्ञानमें अतीत, अनागत, तथा वर्तमानकालीन समस्त ज्ञेय पदार्थों का अवभासन होता है । तथा जिस जीवको चार ज्ञान આત્મજન્ય હોવાથી પ્રત્યક્ષ મનાય છે. આ મન્નેમાં પ્રત્યક્ષત્વની અપેક્ષાએ
समानता छे.
તથા—અપ્રમત્તસયતસ્વામી, તથા અવિષયની અપેક્ષાએ સમાનતા હાવાથી મન:પર્યવ જ્ઞાનની પછી કેવળજ્ઞાનના પાઠ રાખ્યા છે. મન:પર્યવજ્ઞાન જે પ્રમાણે અપ્રમત્ત ભાવમુનિને થાય છે એ જ રીતે કેવળજ્ઞાન પણ અપ્રમત્ત ભાવમુનિને થાય છે. આ સ્વામીની અપેક્ષાએ સમાનતા છે. મનઃ૫વજ્ઞાન જે રીતે વિપ રહિત હાય છે એ જ રીતે કેવળજ્ઞાનમાં પણુ વિષય થ નથી. આ અવિપર્યંચની અપેક્ષાએ સમાનતા છે. બીજુ કેવળજ્ઞાનને જે બધાની અંતે રાખવામાં આવ્યુ છે તેનું કારણ એ છે કે એ જ્ઞાન મત્યાદિક ચાર જ્ઞાના કરતાં ઉત્તમ છે અને એ બધાને અંતે જ તેની પ્રાપ્તિ થાય છે. એ જ્ઞાતા કરતાં તેમાં ઉત્તમતા એથી છે કે આ જ્ઞાનમાં ભૂત, ભવિષ્ય અને વમાન
| SR No. | 009350 |
| Book Title | Nandisutram |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1958 |
| Total Pages | 940 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_nandisutra |
| File Size | 58 MB |