________________
नन्दीसत्र ___“मतिः, स्मृतिः, संज्ञा, चिन्ता, अभिनिवोध इत्यनर्थान्तरम् इति । न अर्थान्तरम् अनर्थान्तरम् , एते शब्दा एकार्थवाचका इत्यर्थः ।
(२) श्रुतज्ञानशब्दार्थःश्रुतज्ञानमिति । श्रुतं-श्रुतिः श्रवणं ज्ञानविशेषः इह श्रुतशब्देन स एव ग्राह्यः । स ज्ञानविशेषः कीदृशः? इति चेत् , उच्यते-शब्दार्थपर्यालोचनानुसारी इन्द्रियमनो. निमित्तो यो ज्ञानविशेषः स श्रुतमित्युच्यते । श्रुतं च तज्ज्ञानं चेति श्रुतज्ञानम् । __ यद्वा-शृणोतीति श्रुतम् , इह श्रुतशब्दार्थः श्रोता, स चात्मा, अस्मिन् पक्षे धर्मधर्मिणोरभेदविवक्षया श्रवणात्मकोपयोगरूपपरिणामादनन्यत्वमात्मनोऽस्तीति___ "मतिः स्मृतिः, संज्ञा, चिन्ता, अभिनिवोधः” ये सब पर्यायवाची शब्द हैं। पर्यायवाची शब्दों में शब्दकी अपेक्षा अन्तर होने पर भी अर्थकी अपेक्षा अन्तर नहीं होता है-एक ही अर्थके ये वाचक होते हैं ॥ १॥
(२) श्रुतज्ञानश्रुतज्ञान शब्दका अर्थ इस प्रकार है-श्रुतज्ञान शब्दका अर्थ शब्द श्रवणसे उत्पन्न ज्ञान है। यह पांच इन्द्रिय और मनके निमित्तसे उत्पन्न होता है । तथा इसमें शब्द और उसके अर्थकी पर्यालोचना होती है। इस तरह शब्दश्रवणसे जो ज्ञान आत्मामें उत्पन्न होता है वह श्रुतज्ञान है। ____अथवा-"शृणोतीति श्रुतम्" जो सुनता है वह श्रुत है। इस विवक्षाके अनुसार श्रुतका अर्थ श्रोता है । श्रोता आत्माका पर्यायवाची
‘मतिः स्मृतिः, सज्ञा, चिन्ता, अभिनिबोधः। 2. मां पर्यायवाय शहो છે. પર્યાયવાચક શબ્દોમાં શબ્દની અપેક્ષાએ અતર હોવા છતાં અર્થની અપેક્ષાએ અંતર હેતુ નથી. એક જ અર્થના તે દર્શાવનારા હોય છે.
(२) श्रुतज्ञानશ્રુતજ્ઞાન શબ્દનો અર્થ આ પ્રમાણે છે –શ્રુતજ્ઞાન શબ્દને અર્થ–શબ્દ સાંભળવાથી ઉત્પન્ન થતું જ્ઞાન, આ જ્ઞાન પાંચ ઈન્દ્રિય અને મનના નિમિત્તથી ઉત્પન્ન થાય છે. તથા તેમાં શબ્દ અને તેના અર્થની પર્યાલચના હોય છે. આ રીતે શબ્દના શ્રવણથી જે જ્ઞાન આત્મામાં ઉત્પન્ન થાય છે તે શ્રુતજ્ઞાન છે.
मथवा-'शणोतीति श्रुतम् । २ सालणे छ ते श्रुत छे. • विवक्षा प्रभाव તને અર્થે શ્રોતા થાય છે. શ્રોતા આત્માને પર્યાયવાચી શબ્દ છે. આ રીતે
