________________
प्रकाशिका टीका-सप्तमवक्षस्कारः स. १७ संवत्सरभेदोनरूपणम् ___ २६५ विंशतिः पर्वाणि प्रज्ञप्तानि, चतुर्थस्य चन्द्रसंवत्सरस्य चतुर्विशतिः पर्वाणि पश्चमस्य खल्लु अभिवदितस्य पइविंशतिः पर्वाणि च प्रज्ञप्तानि एवमेव सपूर्वापरेण पञ्चसंवत्सरे युगे एकस्मिन् चतुर्विंशं पर्वशतं प्रज्ञप्तम्, सोऽयं युगसंवत्सरः। प्रमाणसंवत्सरः खलु भदन्त ! कतिविधः प्रज्ञप्तः ? गौतम ! पञ्चविधः प्रज्ञप्तः, तद्यथा-नक्षत्र-चन्द्रः-ऋतुरादित्योऽभिवदितः सोऽयं प्रमाणसंवत्सरः । नक्षत्रसंवत्सरः खलु भदन्त ! कतिविधः प्रज्ञप्तः ? गौतम! पञ्चविधः प्रज्ञप्तः तथा
समकं नक्षत्राणि योगं युञ्जन्ति, समकम् ऋतवः परिणमन्ति । नात्युष्णो नाति शीतो बहूदको भवति नक्षत्र: १। शशि समक पौर्णमासी योजयन्ति विषमचारि नक्षत्राणि । कटुको वहूदकश्च तमाहुः संवत्सरं चान्द्रम् ॥ २ ॥ विषमे प्रवालिनः परिणमन्ति अन्तुषु ददतिपुष्पफलम् । वर्ष न सम्यग् वर्षति तमाहुः संवत्सरे कर्म ॥ ३॥ पृथिव्युदकानां च रसं पुष्पफलानां च ददात्यादित्यः । अल्पेनापि वर्षेण सम्यग् निष्पद्यते सस्यम् ॥ ४॥ आदित्यतेजस्तप्ताः क्षणलवदिवसा ऋतवः परिणमति ।
पूरयति च निम्नस्थले तमाहुरभिवदितं जानीहि ॥५॥ शनैश्चरसंवत्सरः खलु भदन्त ! कतिविधः प्रज्ञप्तः ? गौतम ! अष्टाविंशतिविधः प्रज्ञप्तः तद्यथा
अभिजित् श्रवणः धनिष्ठा शतभिषक द्वे च भवतो भाद्रपदे ।
रेवती अश्विनी भरणीकृत्तिका तथा रोहिणी चैव ॥१॥ यावद् उत्ता आपाढाः यश शनैश्चरो महाग्रह स्त्रिंशता संवत्सरैः सर्व नक्षत्रमण्डलं समानयति सोऽयं शनैश्चरसंवत्सरः॥ सू० १७॥
टीका-'कइणं भंते ! संवच्छरा पनत्ता' कति खलु भदन्त ! संवत्सराः प्रज्ञप्ता:
अब सूत्रकार "ज्योतिष्क देवों के- सूर्य चन्द्र नक्षत्र ग्रह और तारा के भेद से पांच प्रकार के ज्योतिषी देवों के चार :विशेष-गति विशेष से संवत्सर विशेष होते हैं इस अभिप्राय से संवत्सर के भेदों का कथन करते हैं
___'कइणं भंते ! संबच्छरा पण्णत्ता' इत्यादि ' टोकार्थ-इसमें गौतमस्वामी ने यही बात प्रभु से पूछी है 'कइणं भंते !
હવે સૂત્રકાર જ્યોતિષ્ક દેના સૂર્ય, ચન્દ્ર, નક્ષત્ર, ગ્રહ અને તારાઓના ભેદથી પાંચ પ્રકારના તિષી દેના ચાર વિશેષ-ગતિ વિશેષથી, સંવત્સર વિશેષ થાય છેमे ममिप्रायथा सवत्सरना बहानु थन हरे छे-'कइणं भंते ! संवच्छरा पण्णत्ता' इत्यादि ।
An:-मामी गौतमस्पाभीय असुन भावात पूछी छ-'कइणं भंते ! संवच्छा
