Page Text
________________
२२८
जिम्बूद्वीपप्रमतिसूत्र सप्तपष्टयधिकानि ३६७-तत् आगतमेकं राणिदिवम्, एकस्य चाहोरात्रस्य त्रिंशन्मुहूर्ताः, एकस्य च मुहतस्य सप्तषष्टयधिकत्रिशतभागानां त्रीणि शतानि रामोत्तराणि १२०२०- इति।
“सम्प्रति-एतदनुसारेण मुहर्तगतिपरिमाणं विचार्य ते-तत्र रात्रिदिवे त्रिंशमुहूत्ताः ३० भवन्ति, तेपु उपरित । एकोनत्रिंशन्मुहर्ताः प्रक्षिप्यन्ते, तदा जाता एकोनपष्टिमुहूर्तानाम् ततः सा सणेनाथ त्रिभिः शतैः पष्टयधिकैः गुण्यते गुणयित्वा चोपरितनानि त्रीणि शतानि सप्तोत्तराणि प्रक्षिप्यन्ते तदा नातानि एकविंशतिः सहस्राणि नवशतानि पष्टयधिकानि २१९६० । तदनन्तरं त्रैराशिकम् यदि मुहर्तगतसप्तपष्टयधिकमामानामे कविंशत्या सहनवमिः शतैः पश्यधिकैः एकशतसहस्रपष्टानवतिः शतानि मण्डलभागानां लब्धानि भवन्ति तदा एकेन मुहूर्तेन किं लब्धं भवेत् तत्रेयं शशित्रयस्थापना २१९६०/१०९८००/ १/ अत्रायो राशिः मुहूर्तगतसप्तपष्टयधिकत्रिशत मागरूप स्ततोऽन्त्योऽपि राशिः त्रिमिः तो उपरितन राशि छेद्य राशि-३०७ और छेदक राशि ३६७ होती है इससे १ रात दिन आजाता है एक अहोगत के ३० मुहूर्त होते हैं एक मुहर्त के ३६७ भागों के १७ भाग प्राप्त होते हैं। अब इसी के अनुसार सुहर्त गति के परिमाण का विचार किया जाता है-रात दिन के ३० मुहर्ता में ऊपरके २९ मुहूर्त प्रक्षिप्त करने पर ५९ मुहूर्त हो जाते हैं इनमें ३६० का गुणा करने पर सब मुहूतों का परिमाण निकलता है इन में ३६७ जोड देने पर सब मुहूर्तो की संख्या २१९६० आजाती है फिर बैराशिक विधि के अनुसार "यदि मुहूर्त गत ६७ भागों के २१९६० भागों के द्वारा १०९८०० मंडल प्राप्त होते हैं तो एक मुहूर्त में वे कितने प्राप्त होंगे" इस प्रकार पूछने पर यहाँ राशि त्रय की स्थापना इस प्रकार से करना चाहिये-२१९६०-१०९८००-१ यहां आदि राशि मुहत गत ३६७ रूप है इस राशिका अन्तिमराशिरूप जो १ है उसके साथ गुणा करने पर ३६७ ही વિામા આવે તે ઉપરિતનરાશિ- રાશિ ૩૦૭ અને છેદક ૩૬૭ થાય છે. આનાથી ૧ રાત-દિવસ આવી જાય છે. એક અરાતના ૩૦ મુહૂર્તો હોય છે. એક મુહૂર્તના ૩૬૭ ભાગેને ૧૭ ભાગ પ્રાપ્ત થાય છે. હવે એ મુજબ જ મુહૂર્ત ગતિના પરિમાણ વિશે વિચાર કરવામાં આવે તે રાત-દિવસના ૩૦ મુહુર્તીમાં ઉપરના ૨૯ મુહુર્ત પ્રક્ષિપ્ત કરવાથી ૫૯ મુહૂર્ત થઈ જાય છે. આમાં ૩૬૦ ની સાથે ગુણિત કરવાથી બધા મુહૂર્તોનું. પરિમાણ નીકળી આવે છે. આમાં ૩૬૭ જોડવાથી બધા મુહુનેની સંખ્યા ૨૧૯૬૦ આવી જાય છે. પછી રાશિક વિવિ મુજબ જે મુહૂર્તગત ૬૭ ભાગના ૨૧૯૬૦ ભાગે વડે ૧૦૯૮૦૦ મંડળ ભાગે પ્રાપ્ત થાય છે તે એક મુહૂર્તમાં તેઓ કેટલા પ્રાપ્ત થશે? આ રીતે પ્રશ્ન કરવાથી અહીં શિત્રયની સ્થાપના આ પ્રમાણે કરવી જોઈએ ૨૧૯૬૦/૧૯૮૦૦/૧ અહીં આદિ રાશિ મુહૂર્તગત ૩૬૭ રૂપ છે. આ રાશિનું અંતિમ રાશિરૂપ જે ૧ છે તેની સાથે ગુણત કરવાથી ૩૬૭ આવે છે. હવે આ ૩૬૭ રાશિ વડે
| SR No. | 009347 |
| Book Title | Jambudwip Pragnaptisutram Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1978 |
| Total Pages | 569 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_jambudwipapragnapti |
| File Size | 46 MB |