Page Text
________________
महाधिका टीका-सप्तमवक्षस्कारः सू. १५ नक्षत्राधिकारनिरूपणम् ३६७ गुण्यते यदा तदा भवति एकादशकोटयः अष्टपष्टि लक्षाः एकविंशति सहस्राणि -पश्चाधिकानि षट्शतानि ११६८२१६०५, अस्य च राशेरेकविंशतिसहस्रैः षष्टयधिकैनवभिः शतैः २१९६० भागे कृते सति लब्धानि भवन्ति पञ्चसहस्राणि एकोनविंशत्यधिकानि त्रीणि शतानि ५३१९ योजनानि शवन्ति शेषम् १६३६. भागाः, एतावत् प्रमाणकम् सर्वबाह्ये नक्षत्र मण्डले मृगशीर्ष प्रभृतीनामष्टानां नक्षत्राणां प्रतिमुहूर्त गतिभवतीति । उक्तकमेण सर्वाभ्यन्तर मण्डलपतिनां सर्ववाह्यमण्डलपतिनां च नक्षत्राणां प्रतिमुहूर्त कियती गतिर्भवतीति प्रतिपादितम्, ___सम्प्रति-नक्षत्रतारकाणामवस्थितमण्डलकत्वेन प्रतिनियतगतिकत्वेन च, अवशिष्टेषु षड्नु मण्डलेषु मुहूर्त्तगतिपरिज्ञानं दुष्करमिति तत्कारणभूतं मण्डलपरिज्ञानं कत्तुं नक्षत्रमण्डलानां चन्द्रमण्डलेयु समवतार प्रश्नमाह-'एएणं भंते' इत्यादि, 'एएणं भंते ! अट्टणक्खसमंडका' एतानि उपर्युक्तानि खलु भदन्त ! अष्टौ नक्षत्रमण्डलानि काहि चंदमंडलेहिं समो अरंति' कतिभिः कियत्संख्यकै श्चन्द्रमण्डलैः कतिषु चन्द्रमण्डलेषु इत्यर्थः 'कइहि' इत्यत्र तृतीया विभक्तिः सप्तमीविभक्त्यर्थे ज्ञातव्या; इत्थमेव प्रश्नसारस्यावगमात् समवतरन्तिअन्तर्भवन्तीत्यर्थः, हे भदन्त ! चन्द्र नक्षत्राणां साधारणमण्डलानि कानीवि प्रश्ना, भगवानाहका भाग देने पर ५३१९ योजन आते हैं । एव शेप १६३६ भाग बचे रहते हैं। इतने प्रमाण वाली सर्ववाह्य नक्षत्र मंडल में मृगशीर्ष आदि १८ नक्षत्रों की प्रति मुहूर्त में गति होती है उक्त क्रमके अनुसार सर्वाभ्यन्तर मण्डलवर्ती नक्षत्रों की एवं सर्वबाहय मण्डलवर्ती नक्षत्रों की प्रतिमुहूर्त गति प्रतिपादित कर अब सूत्रकार नक्षत्र एवं ताराओं की अवस्थित मंडलवाले होने के कारण - और पतिनियत गति वाले होने के कारण अवशिष्ट ६ मंडलों में मुहुर्तगतिका परिज्ञान दुष्कर है इस कारण उस मुहूर्त गति के कारणभूत मण्डल परिज्ञान करने के लिये नक्षत्रमंडलों के चन्द्रमंडलों में समवतार होने के प्रश्न को प्रभु स एएणं भंते ! अट्टणक्खसमंडला कहहिं चंदमंडलेहि समोअरंति' इस सूत्र बारा पूछते हैं-हे भदन्त ! ये उपर्युक्त आठ नक्षत्र मंडल कितने चन्द्रमडलों में ભાગાકાર કરવાથી પ૩૧૯ જન જેટલી સંખ્યા આવે છે. તેમજ શેર ક૬; ભાગ વધે છે. આટલા પ્રમાણવાળી સબાહ્ય નક્ષત્રમંડળમાં મૃગશીર્ષ આદિ ૧૮ નક્ષત્રની પ્રતિ જ મુહૂર્તમાં ગતિ હોય છે. ઉક્ત કમાનસાર સર્વાત્યંતર મંડળવતી નક્ષત્રની તેમજ સર્વોબાહ્યમંડળવતી નક્ષત્રની પ્રતિ સહન ગતિ પ્રતિપાદિત કરીને હવે સૂવકાર નક્ષત્ર તેમજ Rારાઓ અવસ્થિતમંડળવાલા છે અને પ્રતિનિયત ગતિવાળા છે તેથી અવશિષ્ટ ૬ મંડમાં મુહૂર્ત ગતિનું પરિજ્ઞાન દુષ્કર છે. એથી તે મુહર્તગતિના કારણભૂત મંડળના साल भाटे या नक्षत्रसगाना यन्द्रमामा ससक्ता डावान प्रश्नने प्रभुने 'एएणं
... अहणक्खत्तमंडला कइहिं चंदमडलेहिं समोअरंत' । सूत्रा8 43 ५छे छे. - ભકત! એ ઉપ
એ ઉપયુક્ત આ નક્ષત્રમંડળ કેટલા ચન્દ્રમંડળમાં અવતરિત હોય છે અન્ત૦ ૨૮
भंते ! अगुणक्खत्तम डला
| SR No. | 009347 |
| Book Title | Jambudwip Pragnaptisutram Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1978 |
| Total Pages | 569 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_jambudwipapragnapti |
| File Size | 46 MB |