________________
२०९
... प्रकाशिका टीका-सप्तमवक्षस्कारः सू. १५ नक्षत्राधिकारनिरूपणम्
'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम !, 'एगं जोयणसयसहस्स' एक योजनशतसहस्रम् लक्षमेकं योजनमित्यर्थः 'छच्च मढे जोयणसए' पटू च षष्टिं योजनशतानि पष्टयधिकानि षड्योमनशतानि इत्यर्थः 'आयामविक्खंभेणं' आयामविष्कम्भाभ्यां दैर्ध्य विस्ताराभ्यामित्यर्थः प्रज्ञप्तम्, लकं षष्टयधिकं पड़योजनशतम् आयाम विष्कम्भाभ्यां सर्वबाह्य नक्षत्रमण्डलं भवः तीति भावः । तथा-'तिण्णिय जोपण सयसहस्साई अढरससहस्साई त्रीणि च.योजनशतसह स्राणि अष्टादश च सहस्राणि 'तिण्णिय पण्णरसुत्तरे जोयणसए परिक्खेवेणं' त्रीणि च पञ्चदेशोत्तराणि योजनशतानि पञ्चदशाधिकानि त्रीणि योजनशतानीत्यर्थः परिक्षेपेण, त्रीणि . योजनशतसहस्राणि अष्टादशसहस्राणि पञ्चदशाधिकानि त्रीणि योजनशतानि ३१८३१५ एतावत्प्रमाकपरिक्षेपेण सर्ववाह्य नक्षत्रमण्डलं भवतीत्यर्थः।। ___सम्प्रति-मुहूर्तगतिद्वारमाह--'जयाणं भंते ! णक्खत्ते' इत्यादि, 'जयाणं भंते ! णक्खचे' यदा खलु भदन्त ! नक्षत्रम्, हे भदन्त ! यदा-यस्मिन्काले नक्षत्रम्, नक्षत्रमित्यत्रैकवचनम् नक्षत्रत्व जत्यपेक्षया ज्ञातव्यम् अन्यथा-नक्षत्राणामष्टाविंशतिसंख्यकतया एकवचनप्रयोगस्यायोग्यखात् 'सम्बन्भनरमंडलं उसकमित्ता चारं चरइ' रानाभ्यन्तरमण्डलं मेरुपर्वतमकहा गया है ? और इसकी परिधि का प्रमाण कितना कहा गया है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा! एग जीयणसयसहस्सं छच्च सट्टे जोयणसए आयामविक्खंभेणं' हे गौतम! सर्ववाद्य नक्षत्र मण्डल आयाम विष्कम्भ की अपेक्षा एक लाख ६ सौ ६० योजन का कहा गया है और 'तिणि य जोयणसयसहस्साई अट्ठारससहस्साई तिणि य पण्णरसुसरे जोयणसए परिक्खेवेण ३ लाख १८ हजार तीन सौ १५ योजन की परिधि वाला कहा गया है
-मुहूर्तगति द्वार प्ररूपणाइस में गौतमत्वामीने प्रभु से ऐसा पूछा है 'जयाण भंते ! णक्खत्ते सव्वन्भनर. मंडलं उसकमित्ता चारं चरई' हेभदन्त ! जिस समय नक्षत्र सर्वाभ्यन्तर मंडल में प्राप्त होकर अपनी गतिक्रिया करते हैं 'तयाणं एगमेगेणं मुहुत्तेणं केवइयं खेनं
? येना वाममा प्रमुछे-गोयमा! एगं जोयणसयसहस्सं छच्च सटे जोयणसए आयामविकाभेणं गौतम ! समा नक्षम मायाम मन १ि०४मन मोक्षाये १, साम से है. यो २९' ४ामा आव छ, मन'तिष्णिय जोयण सयसह स्साई अद्वारससहम्साईतिण्णिय पण्णरसत्तरे जोयणसए परिक्खेवणं' 3 म १८ हजर ૩ સે ૧૫ જન જેટલી પરિધિવાનું કહેવામાં આવેલું છે
| મુહુર્ત ગતિદ્વાર–પ્રરૂપણા मामा गौतमका भी प्रभुने मेवी शते प्रश्न या छ-'जयाणं भंते ! णक्खते सव्वभतरमंडल उवस कमित्ता चार चाईमाता सपये नक्षत्र सत्यत२ ममा प्रास न ते पोताना तिरे छ, 'तयाणं एगमेगेण मुदत्तेणं केवइयं खेत्तं गच्छह'