________________
प्रकाशिका टीका-चतुर्थवक्षस्कारः सू० २२ नीलवन्तादिहदवर्णनम्
___ अथ येषां हूदानामन्तरमानं प्रागुक्तं तान् स्वरूपतो निर्दिशति ।।
मूलम्-कहि णं भंते ! उत्तरकूराए णीलवंतहहे णामं दहे पण्णत्ते? गोयमा ! जमगाणं दक्खिणिल्लाओ चरिमंताओ अट्रसए चोत्तीसे चत्तारि य सत्तभाए जोयणस्स अबाहाए सीयाए महाणईए बहुमज्झदेसभाए एत्थ णं णीलवंतबहे णामं दहे पण्णले दाहिणउत्तरायए पाईणपडीविस्थिपणे जहेव पउमदहे तहेव वण्णओ यवो णाणत्तं दोहिं पउपवरवेइयाहिं दोहि य वगसंडेहिं संपरिक्खित्ते, भीलवंते णाम णागकुमारे देवे सेसं तं चेव णेयव्वं, णीलवंतद्दहस्स पुव्वावरे पासे दस २ जोयणाइं अबाहाए एत्थ णं वीसं कंचणगफव्वया पण्णत्ता, एगं जोयणसयं उद्धं उच्चत्तेणं ।
मूलंमि जोयणसयं पण्णत्तरि जोयणाई मज्झमि । उवरितले कंचणगा पण्णासं जोयणा हुति ॥१॥ मूलंमि निणि सोले सत्तत्तीसाइं दुण्णि मज्झंमि । अट्रावणं च सयं उवरितले परिरओ होइ ॥२॥ पढमित्थ नीलवंतो१ बितीओ उत्तरकुरु२ मुणेयम्वो।
चंदद्दहोत्थ तइओ३ एरावय४ मालवंतो य ५ ॥३॥ एवं वणओ अट्ठो पमाणं पलिओवमट्टिइया देवा ॥ सू०२२ ॥
छाया-क्व खलु भदन्त ! उत्तर कुरुपु नीलवद्, इदो नाम हा प्रज्ञप्तः, गौतम ! यमकयोर्दाक्षिणात्याच्चरमान्तात् अष्टशतं चतुर्विंश चतुरश्च सप्तभागान योजनस्य अवाधया सीतागा महानद्या बहुमध्यदेशभागः, अत्र खलु नीलवद्धदो नाम हुदः प्रज्ञप्तः, दक्षिणोत्तरायतः प्राचीनप्रतीचीनविस्तीर्णः यथैव पद्मदः तथैव वर्णको नेतव्यः, नानात्वं द्वाभ्यां पद्मवरवेदिकाभ्यां द्वाभ्यां च वनषण्डाभ्यां सम्परिक्षिप्तः, नीलवान् नाम नागकुमारो देवः शेपं तदेव नेतव्यम्, नीलवद्धदस्य पूर्वापरे पार्श्वे दश २ योजनानि अबाधयाऽत्र खलु विंशतिः काञ्चनकपर्वताः प्रज्ञप्ताः, एकं योजनशतमूर्ध्वमुच्चत्वेन
मूळे योजनशतं पश्चसप्ततिर्योजनानि मध्ये । उपरितले कञ्चनकाः पञ्चाशयोजनानि भवन्ति ॥१॥ मूले त्रीणि पोडशे सप्तत्रिंशे द्वे मध्ये ।