________________
आवश्यकमूत्रस्य
-
-
-
धारिणा ज्ञानादिगुणगणशालिना साधूना सातिशय पापमय जायते, अतस्तदक्षणो पायभूते कर्मणि तेपामाधानदानमावश्यामित्यत्र तेपा प्रतिक्रमणविधिरुपदर्शितः, अतोऽस्य 'साधुपतिक्रमण,-सा गावश्यक' चेति नाम रेय जातमिति ॥
अस्य हेतुमर्थं च सम्यगवगम्य स्सस्सपापाना सक्षयाय शैथिल्यापादनाय च सर्वैरेव भव्यभावनशीलैर्भव्यैः प्रयतनीय, यतो वीतरागप्रणीततया सर्वप्राणिना तत्पालन श्वोवसीयसाधायफमिति ।
इह खल निखिले जगतीतले जीवो यदाधिकाधिकाऽऽधिव्याधि वाधाविकलान्तःकरणः 'त्रायस्व त्रायस्वे' -ति समाक्रोशन् शरण गवेषयति, शुद्ध-चारित्रधारी, ज्ञान आदि गुणों से विभूषित साधुओं को पापों का यहुत डर रहता है । अतः उन्हें रोकने की क्रिया में साधुओं को सावधान रहना बहुत आवश्यक है। प्रस्तुत सूत्र में साधुओं के प्रतिक्रमण की विधि बताई गई है, इसलिए इसका नाम 'साधुप्रतिक्रमण' और 'साधु-आवश्यक' है।
आवश्यक का हेतु और अर्थ सम्यक रीतिसे जानकर अपनेअपने पापों का क्षय करने अथवा शिथिल करने के लिए सभी भव्यप्राणियों को प्रयत्न करना चाहिए, क्यों कि यह प्रतिक्रमण वीतराग प्रणीत होने से सब प्राणियों को इस प्रतिक्रमण करने रूप वीतराग की आज्ञा का पालन करना कल्याण का साधक है।
जीव आधिव्याधि आदि बाधाओं से अत्यन्त व्याकुल हृदय होकर जब "बचाओ, बचाओ, रक्षा करो" इस प्रकार चिल्लाता પાપને રેકવાની ક્રિયામાં સાધુઓએ સાવધાન રહેવુ ઘણુ જ જરૂરી છે. પ્રસ્તુત સૂત્રમાં સાધુઓના પ્રતિકમણની વિધિ બતાવી છે એટલા માટે તેનું નામ “ સાધુ प्रतिभ! " मने “साधु-मापश्य"
આવશ્યક હેતુ અને અર્થ સમ્યક્ રીતે જાણી કરીને પિતાના પાપને ક્ષય કરવા અથવા શિથિલ કરવા માટે સો ભવ્ય પ્રાણીઓએ પ્રયત્ન કરી જોઈએ, કારણ કે આ પ્રતિક્રમણ વીતરાગપ્રણીત હોવાથી સર્વ પ્રાણુઓએ આ પ્રતિક્રમણ રૂપ વીતરાગની આજ્ઞાનું પાલન કરવું તે ક૯યાણનુ સાધક છે
જીવ આધિ-વ્યાધિ આદિ બધી પીડાઓથી અત્યત-વ્યાકુલ-હૃદય થઈને જયારે “બચાવે ! બચા' રક્ષા કરે!” એ પ્રમાણે ભય પામતે થકે સમસ્ત સંસા
