________________
मुनितोपणी टीका
प्रस्तावना
३७
तदानीं धर्ममन्तरेण नान्यः कोऽपि तस्य शरणीभूय तदाति दूरयितुं प्रभवति । तस्मिंश्च क्षणे स पूर्वकृतातिचारादीनि स्मार स्मार बहुधा पश्चात्ताप विधत्ते । अङ्कुरतामापादितः कालान्तरेण दृढमूल पापवृक्षः पथाद्दुरुत्पाटनीयो भवति, अतः पूर्व वीजमेव न वपनीयमिति प्रथमा बुद्धिमत्ता ।
यदि कथञ्चिदुप्तमपि भवेत् तर्हि तत्क्षण एवं तन्मूलोन्मूलनाय प्रयतनीयमिति द्वितीया ।
एवमपि नो चेत्तर्हि पश्चात्तापादिना तच्छैथिल्य स्ववश्य विधेयम्, येन वृद्धोऽपि दुखफलकः पापवृक्षो निस्सारत्वेन कालान्तरे दुःखलक्षणकटुफलं जनहुआ समस्त ससार में शरण खोजता है तब धर्म के सिवा और कोई भी शरण नही होता, न कोई उसकी चिल्लाहट मिटा सकता है । उस समय वह पहले किए हुए अतिचार आदि का स्मरण कर-करके अत्यन्त पश्चात्ताप करता है ।
अकुरित हुआ तथा कुछ कालमें दृढ जडवाला होकर वह पापवृक्ष फिर बडे कष्टसे उखाडने योग्य होता है, इसलिए बीज न होना पहली श्रेणी को बुद्धिमत्ता है । यदि असावधानी से बोया गया हो तो तत्काल समूल उखाडने के लिए प्रयत्न करना दूसरे दर्जे की बुद्धिमत्ता है । यदि यह भी न हो सके तो पश्चात्ताप आदि करके उसे शिथिल तो अवश्य कर देना चाहिए, जिससे कि दुखरूप फल देनेवाला पापवृक्ष निस्सार होजाने के कारण રમા શણુને શેાધે છે ત્યારે ધર્મ વિના ખીજી ભયને ધર્મ વિના કાઈ મટાડી શકતુ નથી તે આદિનું સ્મરણ કરી કરીને અત્યન્ત પશ્ચાત્તાપ કરે છે
કોઈ શરણુ નથી થતુ તેમજ તેના સમયે તેણે પ્રથમ કરેલા અતિચારા
અકુનિત થયેલ તથા થાડા સમયમાં દૃઢમૂળવાળુ બનીને તે પાપવૃક્ષ *ીને મેટા કષ્ટથી ઉખડી શકે તેવુ થઈ જાય છે એટલા માટે પ્રથમ બીજરૂપે થવા ન દેવું તે પહેલી શ્રેણીની બુદ્ધિમત્તા છે જો અસાવધાનતાથી ખીજ વાવી દેવામાં આવ્યુ હાય તા તત્કાલ મૂલસહિત ઉખેડી નાખવાના યત્ન કરવો તે ખીજી શ્રેણીની બુદ્ધિમત્તા છે એ પ્રમાણે ન અની શકે તો પશ્ચાત્તાપ આદિ કરીને તે પાપને શિથિલ તે અવશ્ય કરવું જ જોઈએ કે જેથી કરીને ૬ ખરૂપ લ આપનાવાળુ
પાપવૃક્ષ
