________________
मुनितोपणी टीका प्रस्तावना
३७ तदानीं धर्ममन्तरेण नान्यः कोऽपि तस्य शरणीभूय तदाति दूरयितुं प्रभवति । तस्मिंश्च क्षणे स पूर्वकृतातिचारादीनि स्मार स्मार वहुधा पश्चात्ताप विधत्ते ।
अङ्करतामापादितः कालान्तरेण दृढमूलश्च पापक्षः पश्चाद्दुरुत्पाटनीयो भवति, अतः पूर्व वीजमेव न वपनीयमिति प्रथमा बुद्धिमत्ता ।
यदि कथञ्चिदुप्तमपि भवेत् तर्हि तत्क्षण एव तन्मूलोन्मूलनाय प्रयतनीयमिति द्वितीया ।
एवमपि नो चेत्तहि पश्चात्तापादिना तच्छैथिल्य त्ववश्य विधेयम् , येन प्रद्धोऽपि दुःखफलकः पापक्षो निस्सारत्वेन कालान्तरे दुःखलक्षणकटुफलं जनहुआ समस्त ससार में शरण खोजता है तव धर्म के सिवा और कोई भी शरण नहीं होता, न कोई उसकी चिल्लाहट मिटा सकता है। उस समय वह पहले किए हुए अतिचार आदि का स्मरण कर-करके अत्यन्त पश्चात्ताप करता है।
अकुरित हुआ तथा कुछ कालमें दृढ जडवाला होकर वह पापवृक्ष फिर बडे कष्टसे उखाडने योग्य होता है, इसलिए वीज न होना पहली श्रेणी की बुद्धिमत्ता है। यदि असावधानी से धोया गया हो तो तत्काल समूल उखाडने के लिए प्रयत्न करना दूसरे दर्जे की बुद्धिमत्ता है। यदि यह भी न हो सके तो पश्चात्ताप आदि करके उसे शिथिल तो अवश्य कर देना चाहिए, जिससे कि दुखरूप फल देनेवाला पापवृक्ष निस्सार होजाने के कारण રમા શરણને શોધે છે ત્યારે ધર્મ વિના બીજી કોઈ શરણ નથી થતું તેમજ તેના ભયને ધર્મ વિના કેઈ મટાડી શકતું નથી તે સમયે તેણે પ્રથમ કરેલા અતિચારે આદિનું સ્મરણ કરી કરીને અત્યન્ત પશ્ચાત્તાપ કરે છે
અકુરિત થયેલ તથા ડા સમયમાં દમૂળવાળુ બનીને તે પાપવૃક્ષ કરીને મેટા કષ્ટથી ઉખડી શકે તેવુ થઈ જાય છે એટલા માટે પ્રથમ બીજરૂપે થવા ન દેવું તે પહેલી શ્રેણીની બુદ્ધિમત્તા છે જે અસાવધાનતાથી બીજ વાવી દેવામાં આવ્યું હોય તે તત્કાલ મૂલસહિત ઉખેડી નાખવાને યત્ન કરે તે બીજી શ્રેણીની બુદ્ધિમત્તા છે એ પ્રમાણે ન બની શકે તે પશ્ચાત્તાપ આદિ કરીને તે પાપને શિથિલ તે અવશ્ય કરવું જ જોઈએ કે જેથી કરીને દુ ખરૂપ ફલ આપવાવાળું પાપવૃક્ષ
