Page Text
________________
प्रमैयबोधिनी टीका पद ५ सू.१५ जघन्यगुणकालकादिर्यायनिरूपणम् ८९५ गंध तिक्त कटुककपायाम्लमधुरपर्यवैश्च वक्तव्यता भणितव्या, किन्तु-'णवरं परमाणुपोग्गलस्स मुब्भिगंधस्स दुन्भिगंधो न भण्णइ' नवरम्-पूर्वापेक्षया विशेपस्तु परमणुपुद्गलस्य सुरभिगन्धरस्य दुरभिगंधो न भण्यते, उभयोः परस्परविरोधेन एकत्र स्थातुमशक्यत्वात्, एवं 'दुभिगंधस्स सुन्भिगंधो न भण्णइ' दुरभिगन्धस्य परमाणुपुद्गलस्स सुरभिगन्धो वा न भण्यते, प्रागुक्तयुक्तः, एवमेव 'तित्तस्स अवसेसं न भण्णइ' तिक्तस्य रसस्य अवशेपैरसः कटुकादि न भण्यते, तेपामपि परस्परविरोधेन एकत्र स्थातुमशक्यत्वात्, ‘एवं कडयादीणवि' एवम्-तिक्तरसवदेव कटु कादीनामपि रसानां वक्तव्यता भाणितव्या, 'अवसेसं तं चेव ! अवशेपं, तच्चैव पूर्वोक्तवदेवावसेयम्, गौतमः पृच्छति-'जहण्णगुणकक्खडाणं अणंतपएसियाणं खंधाणं पुच्छा ? 'जघन्यगुणकर्कशनामनन्तप्रदेशिकानां वर्ण की प्ररूपणा के समान प्ररूपणा समझ लेनी चाहिए । विशेष पात यह है कि जिस परमाणुपुद्गल में सुरभिगंध होती है, उसमें दुरभिगंध नहीं होती और जिसमें दुरभिगंध हो उसमें सुरभिगंध नहीं होती, क्योंकि परमाणु एक गंध वाला ही होता है । अतएव जहां गंध का कथन किया जाय वहां दूसरी गंध का अभाव कहना चारिए । दूसरी बात यह है कि जहां तिक्त रस होता है वहाँ शेष कटुकरस आदि नहीं होते, क्योंकि उनमें भी परस्पर विरोध है। इसी प्रकार कटुक रस आदि के विषय में भी समझ लेना चाहिए। तात्पर्य यह है कि जहां एक रस हो वहां दूसरे सभी रसों का अभाव समझका चाहिए । शेष पूर्ववत् ही कहना चाहिए। ___ गौतम-हे भगवन् ! जघन्यगुण (कर्कश) कठोर अनन्तप्रदेशी पुद्गलस्कंधों के पर्याय कितने हैं ? પ્રરૂપણું સમજી લેવી જોઈએ. વિશેષ વાત એ છે કે જે પરમાણુ પુદ્ગલમાં સુરભિ ગંધ હોય છે તેમાં દુરભિગંધ નથી છે, અને જેમાં દુરભિગંધ હોય તમાં સુરભિગંધ નથી હોતો કેમકે પરમાણુ એક ગંધવાળા જ હોય છે. તેથી જ જ્યાં એક ગંધનું કથન કરાય ત્યા બીજા ગધને અભાવ કહેવું જોઈએ. બીજી વાત એ છે કે જ્યાં તિક્ત રસ હોય છે, ત્યાં શેષ કુટુક રસ આદિ નથી હેતા, કેમકે તેમનામાં પણ પરસ્પર વિરોધ છે. એ જ પ્રકારે કટક આદિના વિષયમાં પણ સમજી લેવું જોઈએ. તાત્પર્ય એ છે કે જ્યાં એક રસ હોય ત્યાં બીજા બધા રસોનો અભાવ સમજો ઈએ, બાકી પૂર્વવત જ डेवु नये.
श्री गौतभस्वाभी-साप ! धन्य गुण ४४ (२) अनन्त प्रशी પુદ્ગલ કોના પર્યાય કેટલા?
| SR No. | 009339 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 1196 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 80 MB |