Page Text
________________
७६०
areer
-
विशेषस्तु द्वे ज्ञाने मतिश्रुतज्ञानरूपे, हे अज्ञाने सत्यज्ञानश्रुताज्ञानरूपे, द्वे दर्शने अवसेये, उत्कृष्टस्थितिकानां मनुष्याणां त्रिपल्योपमायुप्यतया तेषां तावत् नियमतोऽज्ञाने भवतः, यदा तु षण्मासावशेषायुष्काः वैमानिकेषु वद्धायुष्का भवन्ति, तदा सभ्यत्तवला भेन ज्ञानद्वायोपलम्भात्, असंख्येयवर्षायुष्काणामवधिविभङ्गज्ञानाभावात् ' ज्ञाने द्वे अज्ञाने' इत्युक्तम् नतु त्रीणि ज्ञानानि, त्रीणि अज्ञानानि इति, 'अजहन्नमणुक्कोसठिइए वि एवं चेव' अजघन्यानुत्कृष्ट स्थितिकोsपि मनुष्यः एवञ्चैव जघन्योत्कृष्ट स्थितिकमनुष्यवदेव अजघन्यानुत्कृष्टस्थितिकमनुप्यस्य द्रव्यार्थतया तुल्यः, प्रदेशार्थतया तुल्यो भवति, किन्तु 'नवरं ठिईए चाणवडिए' नवरम् - पूर्वापेक्षया विशेषस्तु स्थित्या - आयुः कर्मानुपलक्षणस्थित्यपेक्षया चतुःस्थानपतितो सवति, 'ओगाहणट्टयाए चउद्वाणस्थिति वाले मनुष्यों की तीन पल्योपन की आयु होती है, अतएव उनमें नियम से दो ज्ञान दो अज्ञान ही पाये जाते हैं, जो ज्ञान वाले होते हैं ये वैज्ञानिक की आयु का बन्ध करते हैं अतः उनमें दो ज्ञान पाये जाते हैं । असंख्यात वर्ष की आयु वाले मनुष्यों में अवधिज्ञान अथवा विभंग ज्ञान का अभाव होता है, इस कारण दो जानों और दो अज्ञानों का उल्लेख किया गया है, तीन ज्ञानों और तीन अज्ञानों का नही ।
अजघन्य - अनुत्कृष्ट स्थिति वाले मनुष्यों की प्ररूपणा भी इसी प्रकार करनी चाहिए, अर्थात् एक मध्यम स्थिति वाला मनुष्य दूसरे मध्यम स्थिति वाले से द्रव्य की दृष्टि से और प्रदेशों की दृष्टि से तुल्य है, किंतु स्थिति की अपेक्षा से चतुःस्थानपतित होता है, अवगाहना की दृष्टि से चतुःस्थानपतित होता है, आदि के चार
એ દર્શન હૈાય છે ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિવાળા મનુષ્ચાની ત્રણ પચેપમની આયુ હાય છે, તેથીજ તેઓમા નિયમથી એ જ્ઞાન કે અજ્ઞાન જ મળી આવે છે. જે જ્ઞાનવાળા હાય છે તેએ વૈમાનિકની આયુના ખન્ય કરે છે, તેથી તેઓમાં એ જ્ઞાન મળે છે. અસંખ્યાત વની આયુવાળા મનુષ્યામા અવધિજ્ઞાન અથવા વિભ ́ગ જ્ઞાનના અભાવ હાય છે, એ કારણે એ જ્ઞાનાના ઉલ્લેખ કર્યો છે. ત્રણ જ્ઞાન અને ત્રણ અજ્ઞાનના નથી કર્યાં.
અજઘન્ય અનુભૃષ્ટ સ્થિતિવાળા મનુષ્યની પ્રરૂપણા પણ આજ રીતે કરવી જોઇએ. અર્થાત્ એક મધ્યમ સ્થિતિવાળા મનુષ્ય ખીજા મધ્યમ સ્થિતિ વાળાથી દ્રવ્યની દૃષ્ટિએ અને પ્રદેશેની દૃષ્ટિએ તુલ્ય છે પરન્તુ સ્થિતિની અપેક્ષાએ ચતુ સ્થાન પતિત ખને છે, અવગાહનાની દૃષ્ટિએ પણ ચતુઃસ્થાન
| SR No. | 009339 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 1196 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 80 MB |