Page Text
________________
૭૨
प्रजापनास्त्र - जोणियस्स दवट्ठयाए तुल्ले' जघन्याभिनिबोधिकज्ञानिनः पञ्चन्द्रियतिर्यग्यो
निकस्य द्रव्यार्थतया तुल्यो भवति 'पएसट्टयाए तुल्ले' प्रदेशार्थतया तुल्यो भवति, • 'ओगाहणयाए चउहाणवडिए' अवगाहनार्थतया चतु: स्थानपतितो भवति "ठिईए चउट्ठाणवडिए' स्थित्या-आयुः कर्मानुभवलक्षणस्थित्यपेक्षया चतुः स्थानपतितो भवति, असंख्येयवायुपोऽपि पञ्चेन्द्रितिर्यग्योनिकस्य स्वभूमिकानुसारेण जघन्याभिनिबोधिकश्रुतज्ञानोपलम्भेन संख्येयवर्पायुपोऽसंख्येयवर्षायुपश्च जघन्याभिनिवोधिकश्रुतज्ञानसंभवेन स्थित्या चतु:-स्थानपतितो भवन्ती.. त्याशयः। 'वण्णगंधरसफासपज्जवेहिं छहाणवडिए' वर्णगन्धरसस्पर्शपर्यवैः
षट्स्थानपतितो भवति, 'आभिणिवोहियनाणपज्जवेहिं तुल्ले' आभिनिवोधिकज्ञानपर्यवैः तुल्यो भवति, 'सुयनाणपज्जवेहि छटाणवडिए' श्रुतज्ञानपर्यवेः पदस्थानपतितो भवति, 'चक्खुदसणपज वेहि छहाणवडिए' चक्षुर्दर्शनपर्यः षट्स्थानपतितो भवति, 'अचक्खुदंसणपज्ज वेहिं छठ्ठावणवडिए' अचक्षुदर्शनपर्यवेः षट्स्थानपतितो भवति, ‘एवं उक्कोसाभिणिवोहियनाणीवि' एवम्-जघन्याभिन्य आभिनिवोधिक ज्ञानी से द्रव्य से और प्रदेशों से तुल्य है अवगाहना से चतुःस्थानपतित तथा स्थिति की अपेक्षा भी चतु:स्थानपतित होता है । असंख्यात वर्ष की आयु वाले पंचेन्द्रिय तिर्यच में भी अपनी भूमिका के अनुसार जघन्य आभिनिवधिकज्ञान
और श्रुतज्ञान पाये जाते हैं । इस प्रकार संख्यात वर्ष की आयु वालों में जघन्य मतिश्रुतज्ञान का संभव होने से यहां स्थिति की अपेक्षा चतुस्थानपतित कहा है, वर्ण, गन्ध, और स्पर्श के पर्यायों से षस्थानपतित होता है। आभिनिबोधिकज्ञान के पर्यायों से तुल्य होता है। श्रुतज्ञान के पर्यायों से षस्थानपतित होता है। चक्षुदर्शन और अचक्षुदर्शन के पर्यायों से षटूस्थानपतित होता। સ્થાન પતિત તથા સ્થિતિની અપેક્ષાએ પણ ચતુ સ્થાન પતિત થાય છે. અસંખ્યાત વર્ષની આયુવાળા પચેન્દ્રિય તિર્યંચમા પણ પિતાની ભૂમિકાના અનુસાર જઘન્ય આભિનિબોધિક જ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાન મળી આવે છે. એ પ્રકારે સંખ્યાત વર્ષની અને અસ ખ્યાત વર્ષની આયુવાળામા જઘન્ય મતિ-શ્રુતજ્ઞાનને સંભવ હેવાથી અહિ સ્થિતિની અપેક્ષાએ ચતુસ્થાન પતિત કહેલ છે. વર્ણ, રસ. ગંધ અને સ્પર્શના પર્યા છેથી તે ષટસ્થાન પતિત થાય છે. આભિનિ. બાધિક જ્ઞાનના પર્યાથી તુલ્ય થાય છે. શ્રુતજ્ઞાનના પર્યાયેથી ષટ્રસ્થાન પતિત થાય છે. ચક્ષુદર્શન અને અચક્ષુદર્શનના પર્યાથી પટસ્થાન પતિત થાય છે
| SR No. | 009339 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 1196 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 80 MB |