Page Text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ५ सु.१० पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकानां पर्यायनिरूपणम् ७३३ निवोधिकज्ञानीपञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिकवदेव उत्कृष्टाभिनिवोधिकज्ञानी अपि, उत्कृष्टाभिनिवोधिकज्ञानिनः पञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिकस्य द्रव्यार्थतया तुल्यः, अवगाहनार्थतया चतुःस्थानपतितः, वर्णगन्धरसस्पर्श पर्यवैः पट्स्थानपतितः, आभिनिवोधिकज्ञानपर्यंस्तुल्यः श्रुतज्ञानपर्यवैः षट्स्थानपतितो भवति, चक्षुदर्शनपर्यवः पदस्थानपतितो भवति, किन्तु 'गवरं ठिइए तिद्वाणबडिए' नवरम्पूर्वापेक्षया विशेषस्तु स्थित्या आयुः कर्मानुभवलक्षणस्थित्यपेक्षया त्रिस्थानपतितो भवति, उत्कृष्टाभिनिवोधिक श्रुतज्ञानिनां नियमतः संख्ये वर्षायुष्कतया संख्येयवर्षायुष्कस्य च स्थित्या त्रिस्थानपतितत्वं भवति, तदभिलापश्च पूर्वोपदर्शितदिशाऽवसेयः, 'तिम्नि नाणा तिनि दंसणा' त्रीणि ज्ञानानि - मतिश्रुतावधिलक्षणानि, श्रीणि दर्शनानि भवन्ति, 'सद्वाणे तुल्ले' स्वस्थाने तुल्यो भवति, 'सेसेसु छाणवडिए' शेषेषु पट्स्थानपतितो भवति, 'अजहष्णमणुकोसाभिणिवोहियनाणी
उत्कृष्ट अभिनिबोधिकज्ञानी के विषय में भी इसी प्रकार समझना चाहिए, अर्थात् एक उत्कृष्ट अभिनिबोधिकज्ञानी दुसरे उत्कृष्ट आभिनिबोधकज्ञानी से द्रव्य की अपेक्षा तुल्य, प्रदेशों की अपेक्षा तुल्य, अवगाहना की अपेक्षा चतुःस्थानपतित, वर्ण, गन्ध, रस और स्पर्श के पर्यायों से पट्टस्थानपतित आभिनिवोधिकज्ञान के पर्यायों से स्थानपतित, चक्षुदर्शन के पर्यायों से भी पस्थानपतित होता है । किन्तु विशेषता यह है कि स्थिति की अपेक्षा से वह त्रिस्थानपतित होता है । उसमें तीन ज्ञान एवं तीन अज्ञानपायेजाते हैं । वह स्वस्थान में तुल्य है अर्थात् उत्कृष्ट आभिनिबोधिकज्ञानी एक तिच पंचेन्द्रिय दूसरे उत्कृष्ट अभिनिबोधिक ति० पं० ज्ञानी के तुल्य ही होता है । शेषमें षट्स्थानपतित होता है ।
ઉત્કૃષ્ટ આભિનિષેાધિક જ્ઞાનીના વિષયમા પણ આ પ્રકારે સમજવુ જોઇએ, અર્થાત્ એક ઉત્કૃષ્ટ આભિનિષેાધિકજ્ઞાની ખીજા ઉત્કૃષ્ટ આભિનિબેાધિકજ્ઞાનીથી દ્રવ્યની અપેક્ષાએ તુલ્ય, પ્રદેશાની અપેક્ષાએ તુલ્ય, અવગાહનાની અપેક્ષાએ ચતુઃस्थान पतित, वर्षा, गंध, रस, स्पर्शना पर्यायाथी पटस्थान पतित, मालिनिખોધિજ્ઞાનના પર્યાયેથી તુલ્ય શ્રુતજ્ઞાનના પર્યાયેાથી પટસ્થાન પતિત ચક્ષુદઈન અને અચક્ષુદનના પર્યંચેાથી પણ પટસ્થાન પતિત મને છે, કિન્તુ વિશેષતા એ છે કે સ્થિતિની અપેક્ષાએ તે ત્રિસ્થાન પતિત બને છે તેમાં ત્રણ જ્ઞાન અને ત્રણ અજ્ઞાન મળી આવે છે. તે સ્વસ્થાનમા તુલ્ય અર્થાત્ ઉત્કૃષ્ટ આભિનિષેાધિક જ્ઞાની એક તિય ચ ચેન્દ્રિય ખીન્ત ઉત્કૃષ્ટ આભિનિષેાધિક જ્ઞાની તિર્યંચ પચેન્દ્રિયના તુલ્ય જ થાય છે. શેષ પટસ્થાન પતિત થાય છે,
| SR No. | 009339 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 1196 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 80 MB |