________________
___ प्रमेययोधिनी टीका पद ५ सू.१० पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकानां पर्यायनिरूपणम् ७२९
त्रीणि दर्शनानि भवन्ति, गौतमः पृच्छति 'जहण्णगुणकालगाणं भंते ! पंचिंदियतिरिक्खजोणियाणं पुच्छा' हे भदन्त ! जघन्यगुणकालकानां पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकानां कियन्तः पर्यवाः प्रज्ञप्ताः ? इति पृच्छा, भगवान् आह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'अणंता पजवा पण्णत्ता' जघन्यगुणकालकानां पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकानामनन्ताः पर्यवाः प्रज्ञप्ताः, गौतमः पृच्छति-'से केणटेणे भंते ! एवं वुच्चइजहण्णगुणकालगाणं पंचिंदियतिरिक्ख जोणियाणं अणंता पज्जवा पण्णत्ता ?' हे भदन्त ! तत्-अथ, केलार्थन-कथं तावत् एवम् उक्तरीत्या, उच्यते यत्-जघन्यगुणकालकानां पश्चन्द्रियतिर्यग्योनिकानाम् अनन्ताः पर्यवाः प्रज्ञप्ताः ? इति, भगवान् आह-'गोवा' हे गौतम ! 'जहण्णगुणकालए पंचिंदियतिरिक्खजोणिए' जघन्यगुणकालकः पञ्चन्द्रियतिर्यग्योनिकः 'जहण्णगुणकालगस्स पंचिंदियतिरिक्खजोणियस्स दबट्टयाए तुल्ले' जघन्यगुणकालकस्य पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकस्य द्रव्यार्थतया तुल्यो भवति 'पएसट्टयाए तुल्ले' प्रदेशार्थतया तुल्यो भवति, 'ओगाहगट्टयाए चउट्ठाणवडिए' अवगाहन-शरीरोच्छ्यापेक्षया चतु:स्थानपतितो भवति, तदमिलापक्रमश्च पूर्वोक्तप्रदर्शितदिशा योध्यः 'ठिइए चउहाणवडिए' स्थित्याआयुःकर्मानुभवलक्षणस्थित्यपेक्षया चतु:स्थानपतितो भवति, तदमिलापोऽपि पूर्ववदेवावसेयः, 'कालवण्णपज्जवेहिं तुल्ले' कृष्णवर्णपर्यवैस्तुल्यो भवति, 'अवसेसेहि
गौतम-हे भगवन् ! जघन्यगुण काले पंचेन्द्रिय तिर्यच के कितने पर्याय हैं ? भगवान्-हे गौतम ! अनन्त पर्याय हैं। गौतम-हे भगवन् ! ऐसा कहने का क्या कारण है ?
भगवान-हे गौतम ! एक जघन्यगुण काला पंचेन्द्रिय तिर्विच दूसरे जघन्यगुण काले पंचेन्द्रिय तिर्यंच से द्रव्य की दृष्टि से तुल्य होता है, प्रदेशों की दृष्टि से भी तुल्य होता है, अवगाहना की दृष्टि से चतुस्थानपतित होता है, स्थिति से भी चतुःस्थानपतित होता है।
શ્રીગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્ ! જઘન્ય ગુણકાળા પંચેન્દ્રિય તિર્યચના કેટલા पर्याय छे ?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ! અનન્ત પર્યાય છે . શ્રી ગૌતમ-હે ભગવનું એવું કહેવાનું શું કારણ છે?
શ્રીભગવાન હે ગીતમ! એક જઘન્ય ગુણ કાળ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ બીજા જઘન્ય ગુણ કાળા પંચેન્દ્રિય તિર્યચથી દ્રવ્યની દષ્ટિએ તુલ્ય થાય છે. પ્રદેશેની દષ્ટિએ પણ તુલ્ય થાય છે અવગાહનાની દષ્ટિએ ચતુરઘાન પતિત થાય છે. સ્થિતિથી પણ ચતુરથાન પતિત થાય છે કૃષ્ણવર્ણના પર્યાની અપે
प्र० ९२