________________
७००
प्रयापनासूत्र संभवेन सासादन सम्यक्त्ववतां ज्ञानद्वयम्, अन्येपाश्चाज्ञानद्वयं भवति इति ज्ञाने चाज्ञानेचेत्यभिप्रायेणाह-'अजहण्णमणुकोसोगाहणए जहा जहण्णोगाहणए' इति, गौतमः पृच्छति-'जहण्णठिइयाणं भंते ! वेइंदियाणं पुच्छा' हे भदन्त ! जघन्यस्थितिकानां द्वीन्द्रियाणां वियन्तः पर्यवाः प्रज्ञप्ताः ? इति पृच्छा ? भगवान् आह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'अणंता पजवा पण्णत्ता' जवन्यस्थितिकानां द्वीन्द्रियाणामनन्ताः पर्यवाः प्रज्ञप्ताः, गौतमः पृच्छति-'से केणटेणं भंते ! एवं वुच्चई' हे भदन्त ! तत्-अथ, केनार्थेन-स्थं तावत्, एवम्-उक्तरीत्या उच्यते 'जहण्णठियाणं बेइंदियाणं अणंता पजया पण्णत्ता ' जवन्यस्थितिकानां द्वीन्द्रियाणामनन्ताः पर्यकाः प्रज्ञप्ताः ? इति, भगवान्-आह'गोयमा !' हे गौतम ! 'जहण्णठिइए जहण्णठिइयस्स वेदियस्स दबट्टयाए तुल्ले' अवस्था के प्रथम समय के अनन्तर ही आरंभ होजाती है अतएव अपर्याप्त दशा में भी उसका सद्भाव होता है। इस कारण सासा. दनसम्यक्त्व भी मध्यम अवगाहना के समय संभव है । इसीसे यहां दो ज्ञानों का भी सद्भाव हो सकता है। जिस हीन्द्रियों में सासादन सम्यक्त्व नहीं होता उनमें दो अज्ञान होते हैं ।
गौतम-हे भगवन् ! जघन्य स्थिति वाले हीन्द्रिय जीवों के किनने पर्याय हैं !
भगवान्-हे गौतम ! अनन्त पर्याय हैं।
गौतम-हे भगवन् ! किलकारण से ऐसा कहाजाता है कि जघन्य स्थिति वाले डीन्द्रियों के अनन्त पर्याय हैं ?
भगवानू-हे गौतम ! एक जघन्य स्थिति वाला द्वीन्द्रिय दूसरे પર્યાપ્ત અવસ્થાના પ્રથમ સમયના અનન્તર જ આર ભ થઈ જાય છે. તેથી જ અપર્યાપ્ત દશામાં પણ તેને સદ્ભાવ હોય છે. એ કારણે સામાદન સમ્યકત્વ પણ મધ્યમ અવગાહનાના સમયે સંભવે છે તેથી અહિં બે જ્ઞાનેને પણ સદ્ભાવ થઈ શકે છે. જે દ્વીન્દ્રિમાં સાસાદન સમ્યકત્વ નથી હોતુ તેઓમાં બે અજ્ઞાન હોય છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્ ! જઘન્ય સ્થિતિવાળા હીન્દ્રિય જીના हेटसा पर्याय छ ? ___ श्री भगवान् गौतम । अनन्त पर्याय छे.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન્ ! શા કારણે એવુ કહેવાય છે કે જઘન્ય સ્થિતિવાળા હીન્દ્રિયેના અનન્ત પર્યાય છે?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ! એક જઘન્ય સ્થિતિવાળા દ્વીન્દ્રિય બીજી જઘન્ય
