Page Text
________________
प्रमैयबोधिनी टीका पद ५ सू.८ पृथ्वीकायिकादीनां पर्यायनिरूपणम् ६८५ गौतमः पृच्छति-'से केणटेणं भंते ! एवं बुच्चइ-जाण्णमइभन्नाणीणं पुढविकाइयाणं अणंता पज्जवा पण्णत्ता ?' हे भदन्त ! तत्-अथ, केनार्थेन कथं तावद्, एवम उक्तरीत्या, उच्यते यत्-जघन्यमत्यज्ञानीना पृथिवीकायिकानामनन्ताः पर्यवाः प्रज्ञप्ताः इति ? भगवान् आह-‘गोयमा !' हे गौतम ! 'जहन्न मइअण्णाणी पुढविकाइए' जघन्यमत्यज्ञानी पृथिवीकायिकः 'जहण्ण मइ भण्णाणिस्स पुढवि. काइयस्स दबट्टयाए तुल्ले' जघन्यमत्यज्ञानिनः पृथिवीकायिकस्य द्रव्यार्थतया तुल्यो भवति, 'पएसट्टयाए तुल्ले' प्रदेशार्थतया तुल्यो भवति, 'आगाहणट्टयाए चउहाणवडिए' अवगाहनार्थतया शरीरोच्छ्यापेक्षया चतुःस्थानपतितो भवति, तदभिलापश्च पूर्वोत्तरीत्याऽवगन्तव्यः, किन्तु 'ठिईए तिट्टाणवडिए' स्थित्याआयुःकर्मानुभवलक्षणस्थित्यपेक्षया त्रिस्थानपतितो भवति, न तु चतुःस्थानपतितः तेषां संख्येयवर्षायुष्कात् , 'वण्णगंधरसफासपज्जवेहिं छटाणवडिए' वर्णगन्धरसस्पर्शपर्यः पट्स्थानपतितो भवति, तदभिलाएश्च, पूर्ववदेव चोध्या, 'मइ अन्नाणपज्जवेहिं तुल्ले' मत्यज्ञानपर्यवैस्तुल्यो भवति, 'सुयअण्णाणपज्जवेहि - गौतम-हे भगवन् ! किस कारण से ऐसा कहा जाता है ? कि जघन्य मति-अज्ञानी के अनन्त पर्याय हैं ? __ भगवान्-हे गौतम ! जघन्यमति-अज्ञानी एक पृथ्वीकायिक जघन्य मति-अज्ञानी दूसरे पृथ्वीकायिक से द्रव्य की अपेक्षा तुल्य है, प्रदेशों की अपेक्षा भी तुल्य होता है, अवगाहना की अपेक्षा चतुःस्शनपतिल होता है, उन चार स्थानों का उच्चारण पूर्ववत् कर लेना चाहिए। स्थिति की अपेक्षा त्रिस्थानपतित होता है, क्योंकि उनकी आयु संख्यात वर्ग को ही होती है । वर्ण, गंध, रस और स्पर्श के पर्यायों से षस्थानपतित होता है, उनका उच्चा रण पूर्ववत करलेना चाहिए। नति-अज्ञान के पर्यायो से तल्य - શ્રી ગૌતમસ્વામી—હે ભગવન શા કારણે એમ કહેવાય છે કે જઘન્ય મતિ અજ્ઞાનીના અનન્ત પર્યાય છે?
શ્રી ભગવાન હે ગીતમ જઘન્ય મતિ અજ્ઞાની એક પ્રકાયિક જઘન્ય મતિ અજ્ઞાની બીજા પૃથ્વીકાયિકથી દ્રવ્યની અપેક્ષાએ તુલ્ય છે. પ્રદેશોની અપેક્ષાએ પણ તુલ્ય થાય છે. અવગહનાની અપેક્ષાએ ચતુસ્થાન પતિત થાય છે. આ ચાર સ્થાનોના ઉચ્ચારણ પૂર્વવત્ કરી લેવા જોઈએ. સ્થિતિની અપેક્ષાએ ત્રિસ્થાન પતિત બને છે. કેમકે તેમની આયુ સ ખ્યાત વર્ષની જ હોય છે. વર્ણ, ગંધ, રસ, અને સ્પર્શના પર્યાથી પ્રસ્થાન પતિત થાય છે, તેમના ઉચ્ચારણ પર્વની જેમજ કરી લેવા જોઈએ. મતિ-અજ્ઞાનના પર્યાયધી
| SR No. | 009339 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 1196 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 80 MB |