________________
२३४
प्रज्ञापनासूत्रे चा, विशेषाधिका वा ? गौतम ! सर्वस्तोकाः जीवाः अभवसिद्धिकाः, नो भवसिद्धिकनोऽभवसिद्धिकाः अनन्तगुणा भवसिद्धिका अनन्तगुणाः, द्वारम् २० ॥सू० २५॥
टीका--अथ भवसिद्धिकद्वारमधिकृत्य जीवाल्पवहुत्वादिकं प्ररूपयितुमाह'एएसिणं भंते ! जीवाणं' गौतमः पृच्छति-हे-भदन्त ! एतेषां खलु जीवानाम् 'भवसिद्धियाणं' भवसिद्धिकानाम् भवे सिद्धियेषां ते भवत्तिद्धिकास्तेपा, तस्मिन् भवे भवान्तरे वा युक्तिगामिनास् 'अभवसिद्धियाणं' अभवसिद्धिकानाम्, 'नो भवसिद्धिया नो अभवसिद्धियाण य' नो भवसिद्धिक नोऽशवसिद्धिकानाञ्च सिद्धा नां मध्ये 'कयरे कयरेहितो' कतरे कतरेयः 'अप्पा वा, बहुया वा, तुल्ला वा, विसेसाहिया वा ?' अल्पा बा, बहुका वा, तुल्या वा, विशेषाधिका वा भवन्ति ? भगवान् उत्तरयति-'गोयमा !' हे गौतम ! 'सवयोवा जीवा अभयसिद्धिया' सर्वस्तोका:-सर्वेश्योऽल्पाः जीवाः अभवसिद्धिकाः-अभव्याः भवन्ति, तेपां जघन्ययुक्तानन्तकपरिमाणत्वाद, तथा चोक्तानुयोगद्वारे(गोयमा!) हे गौतम ! (सच्चयोचा जीवा अलवसिद्धिया) अभवसिद्धिक जीव सबसे कम हैं (णो भवसिद्धिया णोअयवसिद्धिया अणंतगुणा) नो भवसिद्धिकनो अभवलिद्धिक अनातYणा हैं (भवसिद्विया अणंतगुणा) अवसिद्धिक अनन्तगुणा हैं ॥२६॥ ___ अब भवसिद्धिकछोर की अपेक्षा जीयो को अल्पवहरव कहते हैं. टीकार्थ-श्री गौतम प्रश्न करते हैं-हे भगवन् ! इन भवसिद्धिकों अर्थात् मोक्षगमन के योग्य-भव्य जीवो, अभवसिद्धिको अर्थात् मोक्षगमन के अयोग्य जीयो तथा नो भवसिद्धिक-नो अभवसिद्धिको अर्थात् सिद्ध जीवों में से कौन किसकी अपेक्षा अल्प, बहुत, तुल्य या विशेषाधिक हैं ? भगवान् उत्तर देते हैं-हे गौतम ! सबसे कम जीव
(गोयमा । ) गौतम । (सव्वत्थोदा जीवा अभवसिद्धिया ) सिद्धि १ सौथी सोछ। छे. (णो भव सिद्धिचा णो अभ सिद्धिया अणतगुणा) न - सिद्धि नो मनसिद्व सनत गए छ, (भवसिद्धिया अणंतगुणा) ભવસિદ્ધિક અન તગણું છે. રક્ષા
ટીકાઈ–-હવે ભવસિદ્ધિકદ્વારની અપેક્ષાએ જેનું અલ્પ બહત્વ કહેવામાં આવે છે, એ સંબ ધમાં ગૌતમ સ્વામી શ્રી કહે છે કે–હે ભગવદ્ આ ભવસિદ્ધિકે અર્થાત્ મૉક્ષ ગમન ગ્ય-ભવ્ય જી અભવસિદ્ધિકો મોક્ષ ગમનને અયોગ્ય છ તથા ને ભવસિદ્ધિક–નો અભવસિદ્ધિકે અર્થાત સિદ્ધજીવોમાંથી કે જેનાથી અલ્પ, ઘણા, તુલ્ય અથવા વિશેષાધિક છે? ,
શ્રી ભગવાન્ ઉત્તર આપે છે-ગૌતમ ! બધાથી ઓછા જીવ અભવસિદ્ધિક