Pragnapanasutram Part 01

SR No.: 009338
Original Sutra Author: N/A
Author: Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year: 1974
Total Pages: 975
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & agam_pragyapana
File Size: 63 MB

Page 497

४७६
प्रशापनासूत्र 'सव्य समि, पुतोनु'-ममिति एप्ति-सर्वरामिनिपु-पमित्यादिषु सामु च गुप्तिपु-मनोगुप्ति प्रभृतिषु 'जो फिरिया भावसई'-यः क्रिया भावरुचिर्भवति 'सो खलु किरिया रुई नाम'-स खल्लु क्रियारुचिनीम ।। एवञ्च यम्य भावतो दर्शनाद्याचारानुष्ठाने रुचिर्भवति स कियारुचिरित्यर्थः । अथ संक्षेपरुचि विस्तारेण प्ररूपयितुमाह-'अणभिग्गहिय कुदिट्टी संखव हटत्ति हीइ नायव्यो' अनभिगृहीत कुदृष्टि:-न अभिगृहीता कुदृष्टिन सोऽनभिगृहीतकुदृष्टिः, संक्षेपरुचिभपति ज्ञातव्यः 'अविसारो पायणे'-अविशारदः-अक्षः, अपटुरित्यर्थः,
आत्मणी ते प्रवचने रा भवति, अथ च 'अणभिग्गहिओय से सेमु-शेपेपु-कपिलादि प्रणीतेषु प्रवचनेषु अनभिगृहीतः-न विद्यते आभिमुख्येन उपादेयतया गृहीतं ग्रहणं यस्य सोऽनभिगृहीतः, प्रयगेन अनभिग्रहीत कुदृप्टिपदेन दर्शनान्तरपरिग्रहो निपिद्धः, द्वितीयेन अनभिगृहीतपदेन तु परदर्शनपरिज्ञानमात्रमपि प्रतिपिद्धमिति न पौनरुक्तयम् स तथाविधः संक्षेपरुचिरिति ज्ञातव्यः ॥१२५॥ अथ धर्मरुचि प्ररूपयितुमाह-'जो अस्थिकायधम्म'-यः खलु जीवः, अस्तिकाय तियों तथा मनोगुप्ति आदि गुप्तियों में जो क्रिया भाव रुचि वाला होता है अर्थात् दर्शन आदि के आचारों के अनुष्ठान में जिसकी रुचि होती है, वह क्रियारूचि है। ___ अब संक्षेपरुचि का विस्तार से प्ररूपणा करते हैं-जिसने कुदृष्टि अथवा मिथ्यादृष्टि को ग्रहण नहीं किया है और जो अहत्प्रणीत प्रवचन में भी पर नहीं होता, जो कपिलादि द्वारा प्रणीत प्रवचन को उपादेय नहीं मानता, वह संक्षेपमचि है । यहां गाथा में प्रयुक्त पहले 'अनभिगृहीत' पद से अन्य दर्शनों के परिग्रह का निषेध किया गया है और दूसरे 'अनभिगृहीत' पद से परदर्शन के परिज्ञान मात्र का निषेध किया गया है, अतएव पुनरुक्ति नहीं है।
દર્શન, જ્ઞાન અને ચારિત્રમાં. તપમા, વિનયમ, ઈર્યા આદિ સમિતિઓ તથા મને ગુપ્તિ આદિ ગુણિમા જે કિયા ભાવ રૂચિવાળા હોય છે અર્થાત્ દર્શન આદિન આચારના અનુષ્ઠાનમાં જેની રૂચિ થાય છે તે ક્રિયા રૂચિ છે.
હવે સક્ષેપ રૂચિની વિસ્તારથી પ્રરૂપણ કરે છે-જેણે કુદષ્ટિને અર્થાત ધ્યાષ્ટિને ગ્રહણ નથી કરી. અને જે અત્ પ્રણીત પ્રવચનમાં પ્રવીણ નથી થતા. જે કપિલાદિ પ્રણીત પ્રવચનને ઉપાદેય નથી માનતા તેઓ સક્ષેપ રૂચિ છે.
અહી ગાથામાં આવતા પ્રયુકત પહેલા અનભિગૃહીત પદથી અન્ય દર્શનો ના પરિગ્રહનો નિષેધ કરેલ છે અને બીજા અનતિગૃહીત પદથી પરદશનના પરિજ્ઞાન માત્રને નિષેધ કર્યો છે. તેથીજ પુનરૂક્તિ દોષ આવતો નથી.