Page Text
________________
-३३८
प्रमापनासूत्रे स्थापय, 'एवं' एवम्-उक्तप्रकारेण 'मविजमाणा'मीयमानाः प्रत्येकवनस्पतिजीवाः 'लोगा असंखिज्जा'- असंख्येय लोकाकाशप्रदेशप्रमाणाः 'हचंति-भवन्ति, -अथ पर्याप्तकाऽपर्याप्तकभेदेन प्रत्येकसाधारणवनस्पतिजीवानां प्रमाणं प्ररूपयति
'पत्तेया पज्जत्ता पयरस्स असंखभागमिना उ । लोगाऽसंखा पज्जत्तयाण साहा- रणमणंता' ॥१२॥ 'पज्जत्ता' पर्याप्ताः 'पत्तेया'-प्रत्येकवनस्पतिजीयाः घनीकृतस्य
सम्बन्धिनः प्रतरस्य 'असंखभागमित्ता उ'-असंख्येयभागमात्रास्तु-असंख्येयतमे -भागे यावन्तः आकाशप्रदेशा स्तावत्प्रसाणा भवन्ति, अपर्याप्तकाणां पुनः प्रत्येक -वनस्पतिजीवानाम् 'लोगाऽसंखा'-असंख्येया लोकाः परिमाणस्, ‘पज्जत्तयाण -सहारण' पर्याप्तकानाम् अपर्याप्तकानाञ्च साधारणजीवानाम् 'अणंता'-अनन्त
लोकाः परिमाणमिति, तथाचापर्यप्तकाः प्रत्येकवनस्पतिजीयः असंख्येयलोका"असंख्यात लोकाकाशों के प्रदेशों के बराबर होते हैं। तात्पर्य यह है कि असंख्य लोकालाशों के जितने प्रदेश हों उतने ही प्रत्येकवनस्पतिकाय के जीव हैं, अथवा यों कहा जा सकता है कि लोकाकाश के प्रदेशों से असंख्यातगुणा प्रत्येकवनस्पतिकाय के जीवों का परिमाण है।
अब पर्याप्तक और अपर्याप्तक के भेदों से प्रत्येक और साधारण वनस्पति जीवों के प्रमाण की प्ररूपणा करते हैं-प्रत्येक वनस्पति के पर्याप्त जीव घनीकृत प्रतर के असंख्यात भाग मात्र होते हैं अर्थात् 'लोक के असंख्यातवें भाग में जितने आकाशप्रदेश हैं, उतने होते हैं
तथा अपर्याप्त प्रत्येक वनस्पतिजीमें का परिमाण असंख्यात लोक के , बराबर है। पर्याप्त तथा अपर्याप्त साधारण जीवों का परिमाण अनन्त
लोकाकाशों के प्रदेशों के बराबर हैं। तात्पर्य यह है कि अपर्याप्त प्रत्येक 'वनस्पति जीव असंख्यात लोकाकाश के प्रदेशों के बराबर हैं और 1 સ્થાપિત કરવામાં આવે અને એ રીતે એમનું માપ કરવામાં આવે તે તેઓ અસંખ્યાત લેકાકાશના પ્રદેશની બરાબર હોય છે.
તાત્પર્ય એ છે કે, અસંખ્ય લેકાકાશના જેટલા પ્રદેશ છે તેટલાજ પ્રત્યેક વનસ્પતિ કાયના જીવ છે, અથવા તે એમ કહેવાય કે લેકાકાશના પ્રદેશથી અસંખ્યાત ગણુ પ્રત્યેક વનસ્પતિ કાયના જીવોનું પરિમાણ છે.'
હવે પર્યાપ્તક અને અપર્યાપ્તકના ભેદથી પ્રત્યેક અને સાધારણ વનસ્પતિ જીના પ્રમાણની પ્રરૂપણ કરે છે
પ્રત્યેક વનસ્પતિના પર્યાપ્ત જીવ ઘનીકૃત પ્રતરના અસંખ્યય ભાગ માત્ર હોય છે. અર્થાત્ લેકના અસંખ્યાતમાં ભાગમાં જેટલું આકાશ પ્રદેશ છે, તેટલા હોય છે તેમજ અપર્યાપ્ત પ્રત્યેક વનસ્પતિ જીવોના પરિમાણ અસંખ્યાત
| SR No. | 009338 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1974 |
| Total Pages | 975 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 63 MB |