________________
प्रमेयधोतिका टीका प्र.३उ.२ सू.२३ नरकेषु पृथिव्यादि स्पर्शस्वरूपम् ३५१ सर्वमहती वाहल्येन सर्व क्षुल्लिका सर्वान्तेषु किमिति प्रश्नः, भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'दोच्चाणं पुढवी जाव सब्दवखुइडिया सचंतेमु' द्वितीया खलु पृथिवी यावत् वृत्तीयां पृथियौं प्रतीत्य सर्वमहती बोहल्येन सर्व. क्षुल्लिकैच भवति सन्तेिषु इति । 'एवं एएणं अभिलावेणं जाव' एस् एतेनाभिलापेन-पूर्वकथितमकारेण, यावत्-इति पष्ठ पृथिव्याः प्रश्न पर्यन्तं वाच्यम् । षष्ठ पृथिवी प्रश्नो यथा-'छट्ठिया णं भंते ! पुढवी अहे सत्तसं पुढदि पणिहाय सध्यमहंगिया बाहल्लेणं सदखुइडिया सव्वं ते सु ?' छाया-षष्ठी ग्वल भदन्त ! पृथिवी अधः सप्तमी पृथिवीं प्रणिधाय सर्वमहती बादल्येन सर्वक्षुद्रिका सा तेषु ? पति प्रश्नवाक्यपर्यन्तं याचस्पदेन संग्राह्यम् । भगवानुत्तरमाह-'छट्टिया पुढी' इत्यादि, 'छट्टया पुढनी हे सत्तम पुढवि पणिहाय जाच सबक्खुडिया सम्वतेसु' षष्ठी-तमः प्रभा पृथिवी अधः सप्तमी पृथिवीं प्रणिधाय-प्रतीत्य यावत् सर्वमहतीबाहल्येन सर्वेक्षुद्रिका सर्वान्तेषु भवतीति ।। __ 'इमीसे णं भंते ! रयणप्पभाए पुढवीए' एतस्यां खल भदन्त ! रत्नप्रभायां पृथिव्याम् 'तीसाए णरयावाससयसहस्से सु' त्रिशति नरकावासशतसहस्रेषु 'इक्कमिकसि निरयवासंसि' एकैकस्मिन् नरकावासे मतिनरके इत्यर्थः 'सवे पाणाः' सर्वे प्राणाः द्वीन्द्रियत्रीन्द्रियचतुरिन्द्रिया: 'सव्वे भूया' सर्वे भूताः वनस्पतिकायिकाः, 'सव्वे जीचा' सर्वे जीवाः पञ्चन्द्रियाः 'सव्वे सत्ता' सर्वे सत्त्वाः पृथिवीकायिकादयः । है एक राज असंख्यात सहस्र योजन का होता है इसी बात को भगवान ने इसी सूत्र की इसी तीसरी प्रतिपत्ति में पहले कह चुके हैं वह पाठ टीका में देखलेना चाहिये। 'इमीले णं भंते ! रयणप्पभाए पुढवीए' हे भदन्त! इस रत्नप्रभा पृथिवी में जो 'तीलाए गरयावाससयसह स्सेसु' तीस लाख नरकाबान है उनमें 'इक्कमिकसि निरया वासंलि' एक २ नरकावास में 'सव्वे पाणा सव्वेभूया' समस्त प्राणी द्वीन्द्रियतेन्द्रिय और चौईन्द्रिय प्राणी समस्त वनस्पतिकायिक भून 'सच्च जीवा' समस्त जीव-पंचेन्द्रिय 'सव्वे सत्ता' एवं समस्त पृथिवी कायिक પ્રમાણ અસંખ્યાત સહસ્ત્ર જનનું હોય છે. એજ વાતને ભગવાને આ સૂત્ર ની આ ત્રીજી પ્રતિપત્તીમાં પહેલાં કહેલ છે. એ પાઠ સંસ્કૃત ટીકમાં જોઈ લે.
_ 'इमीसे गं भंते ! रयणप्पभाए पुढवीए' हे भगवन् ! I त्नमा पृथ्वीमा २ 'तीसाए नरयावाससयसहस्से सु' बीस साप नापास छ तेभा इक्कमिकसि निरयावाससि' से मे न२४ावासमा 'सव्वे पाणा सव्वेभूया' सघणा प्रारिया એટલે કે દીન્દ્રિય, તેઈન્દ્રિય,અને ચૌઈન્દ્રિય પ્રાણુ સઘળા વનસ્પતિ કાંયિક भूतो 'सव्वजीवा' सणाला पयन्द्रिय छ। 'सव्वे सचा' भने सधमा पृथ्वी