________________
अर्थबोधिनी टीका वर्ग ३ संसारस्वरूपवर्णनम्
मध्ये-मध्ये कासश्वासकफञ्चरविपमत्रिपभयम्कोटकशिरः शूलादिभिरतीत्ररोगैरुपद्रुतो दुःखमनुभवति, यदवलोकनेन पररयापि हदयं विदीर्णमिव भवति ।
___अथ युवत्वं प्राप्यातरौद्रध्यानमुपगत इष्टवियोगानिष्टसंयोगादिना विविधं तापमनुभवति । इत्थमेव वृद्धत्वे च प्रखरप्राणादिवायुभिः कण्ठनालि कां कर्त्तयद्भिग्वि ऊर्च : श्वासप्रश्वासैः, घुघुरायितैः कफैयाकुलीकृतचित्तः, शुष्कतां गतैर्मासरूविरैः शिथिलितसर्वाङ्गोपाङ्गः परां मूर्छामुपयाति ।
फिर वाल्यावस्था में, जन्मसमय की असह्य पीडा के कारण वह अपनी पूर्व आत्मकथा को भूल जाता है, और अत्यन्त कठोर भूमि की तथा कंकर आदि की रगड से, चींटी आदि के काट लेने से, तथा वार बार जमीन पर गिरने से नये २ दुःखों को सहन करता है ।
योच बीच में खांसी, श्वास, कफ, ज्वर, विषम जहरीले फोडे तथा मस्तकशूल आदि अनेक भयङ्कर रोगों के उपद्रव से दुःख का अनुभव करता है, जिन दुःखों को देख कर दूसरे मनुष्यों का भी हृदय विदीर्ण एवं द्रवित हो जाता है ।
यौवन-अवस्था में इष्ट वस्तु के वियोग तथा अनिष्ट वस्तु के संयोग से आत एवं रौद्र ध्यान ध्याता हुआ अनेक प्रकार के संताप का अनुभव करता है।
इसी प्रकार वृद्धावस्था में भी कण्ठनली को काट रही हो वैसी अत्यन्त तेज प्राण आदि वायु से, ऊर्ध्व श्वास-प्रश्वासों के डाग
વળી બાહયાવસ્થામાં જન્મ–સમયની અસહનીય પીડાને કારણે તે પિતાની પૂર્વ આત્માકથાને ભૂલી જાય છે અત્યન્ત કર ભૂમિ તથા પણ આદિના ઘસારાથી કીડિયે આદિના કરડવાથી તથા વાર વાર જમીન પર પટકાવાથી નવા નવા દુ ને સહન કરે છે
વચ્ચે વચ્ચે ખાંસી, શ્વાસ, કફ, જવર, વિષમ ઝેરીલા લેડકા તથા મતકલ આદિ અનેક ભય કર રેગોના ઉપદ્રવથી દુખેને અનુભવ કરે છે જે દુઓને જોઈ બીજ મનુબેનાં હદય પણ વિકીર્ણ અને દ્રવિત થઈ જાય છે
યવન–અવસ્થામાં ઈષ્ટ વસ્તુના વિગ તથા અનિષ્ટ વસ્તુના રોગથી આ તેમજ રીદ્ર ધ્યાન પ્રતા અનેક પ્રકારના સંતાનો અનુભવ કરે છે એવી રીતે વૃદ્ધાવસ્થામાં પણ કઠનલીને કાપવા જેવા અત્યન્ત તીવ્ર પ્રાણ આદિ વાયુથી, ઉર્વ ધામપ્રભાસદારા ઘર્ઘરાતા કફથી અતિવ્યાકુલ-ચિત્ત થઈ તથા રૂધિર અને માસથી રહિત
