Page Text
________________
-
-
-
३२४
उपासादशासूत्रे ननु कोपादिपु चैत्यस्य विम्भोऽर्थी लभ्यते,निम्नश्च मतिमैवेति चेदहो व्यामोहा, 'विमोऽस्त्री मण्डलम्' इत्यादिकोपादिपु विम्मगन्देन साक्षात्स्वरूपरूपस्य मण्डल स्यै गृहीततया पतिमार्यग्रहणासम्भपात, प्रतिमार्थे हि 'प्रतिविम्ब' शब्दो न तु विम्नस्तथाचामर:-'मतिमान प्रतिविम्मतिमा पतियातना प्रतिच्छाया प्रतिकृतिः इति, तस्माद्ध्वनि प्रतिभ्नन्योरिंग, मानमतिमानयोरिट, मा प्रतिमयोरिच, यातना प्रतियातनयोरिव, गया पतिन्छाययोरित्र, कृति प्रतिकृत्योरिव च विम्म प्रतिबिम्ब योरपि मिथो भिन्नार्थकत्वमेव, उपलभ्यतेऽपि च विम्मगन्दः सर्वत्र वस्तुयथार्थ स्वरूप एक, तथाहिन कही शास्त्रोमे ही मिलता है, अत एव 'चैत्य' का 'प्रतिमा' अर्थ करना ठीक नहीं।
शका-कोप आदिमें बिम्ब अर्थ तो मिलता है और बिम्ब ही प्रतिमा है, इसलिए चैत्यका अर्थ प्रतिमा हआ ।
समान-यह ठीक नहीं है, क्योकी कोप आदिमे 'विम्ब' वस्तुके यथार्थ स्वरूपको कहते है, न कि प्रतिमाको । प्रतिमा अर्थमें तो प्रति बिम्ब शब्दका प्रयोग होता है, बिम्म शब्दका नहीं। अमरकोश शूद्र वर्ग श्लोक ३६ मे कहा है-" प्रतिमान, प्रतिबिम्ब, प्रतिमा, प्रतियातना, प्रतिच्छाया, प्रतिकृति" ये प्रतिकृतिके नाम है, अत. जैसे ध्वनि और प्रतिध्वनि, मान और प्रतिमान, मा और प्रतिमा, यातना और प्रति यातना छाया और प्रतिच्छाया, कृति और प्रतिकृतिके अर्थमे भेद है, उसी प्रकार बिम्ब और प्रतिबिम्बके अर्थमे भी अन्तर है । वस्तुके यथार्थ મળત, પરંતુ એ અર્થે તેમાં કયાયથી મળી નથી અને શાસ્ત્રોમાંથી પણ મને નથી, એટલે ચિત્યને અર્થ “પ્રતિમા” કરવો એ બરાબર નથી
શ કા–કોષ આદિમા બિમ્બ અર્થ તે મળે છે, અને બિમ્બ જ પ્રતિમા છે, તેથી ચિત્યને અર્થ પ્રતિમા થયે
સમાધાન-એ બરાબર નથી, કારણ કે કોષ આદિમા “બિમ્બ વસ્તુના યથાર્થ સ્વરૂપને કહે છે, પ્રતિમાને નહિ પ્રતિમા અર્થમાં તે પ્રતિબિમ્બ શબ્દને પ્રયોગ થાય છે, બિમ્બ શબ્દને નહિ અમરકેશ શૂદ્ર વર્ગ કલેક ૩૬મા કહ્યું છે 3-"प्रतिभान, प्रतिनि, प्रतिभा, प्रतियातना, प्रतिछाया, प्रतिति" से पधा પ્રતિકતિના નામ છે એટલે જેમ વનિ અને પ્રતિવનિ, માન અને પ્રતિમાન, માં અને પ્રતિમા, યાતના અને પ્રતિયાતના, છાયા અને પ્રતિ છાયા, કૃતિ અને પ્રતિકૃતિના અર્થમાં ભેદ છે, તેમ બિમ્બ અને પ્રતિબિમ્બના અર્થમાં પણ અતર છે કે વસ્તુના
| SR No. | 009331 |
| Book Title | Upasakdashangasutram |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1961 |
| Total Pages | 638 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_upasakdasha |
| File Size | 18 MB |