________________
भगवती सूत्रे
६२६
विमाण ति' संख्येययर्पायुष्का संख्येयवर्षायुष्क पर्याप्तकापर्याकेभ्यो न कुतोऽपि प्रतिषेधो यावदनुत्तर विमानादिति, संख्यातवर्षायुष्केभ्योऽपि आगत्या संख्यातवर्षायुकेभ्योऽपि आगत्य पर्याप्तदेभ्यो वा आगत्य अपर्याप्तकेभ्यो वा आगत्य संज्ञिपञ्चेन्द्रियतया जीवानां सम्यादः संमत न कुतोऽपि निषेधो विद्यते, नरकादारभ्य यावददुत्तर विमानपर्यन्तरधानेभ्यः समुत्पद्यन्ते संज्ञिपञ्चेन्द्रिया इति भाव: । 'परिमाणं अवहारी ओगाहणा य जा - अमनिपचिदियाणं' परिमाणमपहारोऽवगाहनाच यथा असंजिपञ्चेन्द्रियाणां कथितास्तथैव परिमाणं तावत् षोडश वा संख्याता वा असंख्याता वा । शरीरावगाहना जघन्येनांगुलस्यासंख्येयभागयमाणा उत्कर्षेण योजना सहस्रप्रमाणा च भवतीति, 'वेयणिज्जवज्जाणं सत्तण्हं भी उत्पन्न होते हैं । 'संखेज्जन्यासाउय असंखेजवासाउथ पजत्त अपनलसुन कभोलि पडिसेहो जाव अणुत्तरविद्यापत्ति' संख्यात वर्षकी आयुवालों में से आकर के उत्पन्न होते हैं असंख्यातवर्ष की आयुबालों में से भी आकर के उत्पन्न होते हैं । पर्याप्तों में से भी आकर के उत्पन्न होते हैं अपर्याप्तों में से भी आकर के भी उत्पन्न होते हैं । संज्ञि पंचेन्द्रिय जीव रूप से उत्पाद होने का निषेध किसी भी अवस्था से नहीं हैं । नरक से घावत् अनुत्तरविमान तक के जीव संज्ञी पञ्चेन्द्रिय जीव से उत्पन्न होते हैं ।
'परिमाण' अवहारो ओगाहणा य जहा अनि पंचिदियाण " परिमाण, अपहार और अवगाहना के सम्बन्ध में जैसा असंज्ञि पञ्चेन्द्रियों के सम्बन्ध में कहा गया है वैसा ही जानना चाहिये । असंज्ञी पञ्चेन्द्रिय जीवों के परिमाण सोलह संख्यात अथवा असंख्यात સખ્યાત વષઁની આયુષ્યવાળાએમાંથી આવીને પશુ ઉત્પન્ન થાય છે. અસંખ્યાત વર્ષ ની આયુષ્યવાળા એમાંથી પણ આવીને ઉત્પન્ન થાય છે, પામોમાંથી આવીને પશુ ઉત્પન્ન થાય છે. અપર્યાપ્તામાંથી આવીને પણ ઉત્પન્ન થાય છે. સંજ્ઞીપ ંચેન્દ્રિયજીવપણાથી ઉત્પાદ થવાના કાઈપણ અવસ્થામાં નિષેધ નથી. નરકથી લઈને યાવત્ અનુત્તર વિમાન સુધીના જીવે દેવ સંજ્ઞી પચેન્દ્રિય જીવ પણાથી ઉત્પન્ન થાય છે. 'परिमाण' अवहारो ओंगाणा य जहा असन्निप चिंदियाण" परिभाष, અપહાર અને અવગાહના ના સંબંધમાં જે રીતે અસ'ની પચેન્દ્રિયેના સબંધમાં કહેલ છે, એજ પ્રમાણેનું કથન સમજવું. આ રીતના કથનથી. વ્યુત્ક્રાંતિપદ ના અતિદેશથી અસ’સી પંચેન્દ્રિય જીવેાના પરિમાણુ કથન પ્રમાણે સજ્ઞી જીવાનું પરિમાણુ સેાળ, અથવા સખ્યાત અથવા અસ′ખ્યાત આવે છે. તેના શરીરની