________________
भगवतीसूत्रे
... अध क्षेत्रापेक्षया पुद्गलानामल्पत्यादि प्रह-'एएसि णं भंते' इत्यादि। 'एएसि णं भंते । एतेषां खलु भदन्त ! 'एगपएसोगाढाणं दुप्पएसोगाढाण य पोग्गलाणं दट्टयार कयरे कयरेहितो जार-विसेसाहिया वा'-एकप्रदेशाव. गाढानां-द्विप्रदेशावगाढानां च पुद्गलानां द्रव्यार्थतया कतरे कतरेभ्यो यावद्विशेषाधिका भवन्तीति प्रश्नः ? भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि । 'गोयमा !' हे गौतम ! 'दुप्पएसोगाढेहितो पोग्गलेहितो एगपएसोगाढा पोग्गला दबट्टयाए विसेसाहिया' द्विपदेशावगाढेभ्यः पुद्गलेभ्य एकप्रदेशावगाढाः पुद्गलाः द्रव्यार्थ. तया विशेषाधिकाः परमाणुत आरभ्य अनन्तप्रदेशिकस्कन्धान्ताः सर्वेऽपि एकप्रदेशावगाढा भवन्ति । तथा-द्वयणुकादारभ्य अनन्ताणुकपर्यन्ता द्विप्रदेशावगाढा । 'एएसि-णं भंते ! एगपएसोगाढाणं दुप्पएस.गाढाण य पोग्गलाणं दुव्वट्ठयाए कयरे कयरेहितो जाव यिसे साहिया वा' अब क्षेत्र की अपेक्षा लेकर प्रभुश्री से गौतमस्वामी इस प्रकार से पूछते हैं-हे भदन्त ! जो पुद्गल ओकाश के एक प्रदेश में रहा हुआ हैं उसकी अपेक्षा आकाश के दो प्रदेशों में रहे हुए पुद्गलों में कौन पुगल द्रव्यार्थ रूप से किन पुगलों से यावत् विशेषाधिक होते हैं ? इसके उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं-'गोयमा दुप्पएसोगाढेहितो पोग्गलेहिंतो एगपएसोगाढा पोग्गलादवट्टयाए विसे साहिया' हे गौतम ! आकाश के दो प्रदेशों में अवगाढ हुए पुद्गलों से एक प्रदेशावगाढ पुद्गल द्रव्यरूप से विशेषाधिक है। परमाणु से लेकर अनन्तप्रदेशिक स्कन्ध तक सब भी पुल एक प्रदेश में अवगाढ होते हैं। तथा व्यणुक से लेकर अनन्ताणुक तक के पुद्गल आकाश के दो प्रदेशों में अवगाढ होते हैं । 'एवं एएणं गमेणं . एएसि णं- भते ! एगपएसोगाढाणं दुप्पएसोगाढाण य पोगलाणं दवट्याए कयरे कयरेहिं तो 1, जाव विसेसाहिया वा' व क्षेत्रनी अपेक्षाधी श्री गौतम - સ્વામી પ્રભુશ્રીને વિનયપૂર્વક આ પ્રમાણે પૂછે છે કે-હે પરમકૃપાળુ ભગવદ્ 'એ' પુલે આકાશના એક પ્રદેશમાં રહેલા છે, તેના કરતાં આકાશના બે પ્રદેશમાં રહેલા પુદ્રમાં કયા પુદ્ગલ દ્રવ્યાર્થપણાથી કયા પલે કરતાં ઓછા છે? કયા પુદ્ગલે કયા પુદ્ગલે કરતાં વધારે છે? કયા પુદ્ગલે કયા પગલે કરતાં વિશેષાધિક છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં. પ્રભુશ્રી કહે
-गोयमा ! दुप्पएसोगाढेहिं तो! पोगले हितो!' एगपएसोगाढा पोगला दव्वट्याए विसेसाहिया' हे गौतम ! माशना में प्रदेशमा अदया ' પગેલે કરતાં એક પ્રદેશમાં અવગાઢ થયેલા પુલે દ્રવ્યપણાથી વિશેષાધિક ' છે. પરમાણુથી લઈને અનંત અણુ સુધીના પુલે આકાશના બે પ્રદેશમાં " वा! थाय छे. 'एवं एएणं गमेणं तिप्पएसोगाढेहितो! दुप्पएसोगाढा