Page Text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १६ उ० २ सू०१ जीवानां जराशोकादिनिरूपणम् ४७ येषां जीशानाम् मनो नास्ति तेषां जरामानं भवति, शोकस्य मानसत्वेन मनसो. ऽभावे शोकरयाच्यभावात् प्रयोजकाभावे प्रयोज्याभावस्य सर्वानुमतत्वात् येपा जीवानां मनो भवति तेषां तु जराशोकौ एतदुभयमपि भवति, मनसः शरीरना. न्तरिकतया शोकादिमतो जराया आवश्यकत्वादिति। तथा च मनोरहितानां केवलशरीरवतामेकेन्द्रियाणां केवलं जरैव भवति जराया देहसहवरितत्वात येषां तु मनोमि विद्यते तेषां जरापि शोकोपि भवति जराशोकयोरुपादानयोः शारीरमनसोरुभयोरपि सद्भावात् । ‘से तेणट्टेणं जाव सोगे वि' तत्तेनार्थेन यावत् जरापि जीवों के मन नहीं है, उन जीवों के जरा मान होता है। शोक नहीं होता है। क्योंकि शोक का सन्बन्ध मन से होता है, इसलिये मन के अभाव में शोक का भी अभाव होता है। जिन जीवों को मन होता है उन जीवों के जरा एवं शोक ये दोनों होते है । मन को शरीर चिना. भावी होने से शोकादियान जीव को जरा अवश्य होती है। पर जिलको शरीर होता है उस को भन होता भी है और नहीं भी होता है। इस प्रकार शरीर के होने पर भी जिनको मन नहीं है ऐसे एकेन्द्रिय जीवों को केवल जरा ही होती है, क्योंकि जरा देह सहचारी होती है । तथा शरीर के सद्भाव में जिनको मन भी होता है उनको जरा भी होती है
और शोक भी होता है। क्योंकि जरा और शोक के उपादान कारण जो शरीर एवं मन हैं उन दोनों का उसमें सद्भाव रहता है। 'से तेणटेणं जाव सोगे वि 'इस कारण हे गौतम! ऐसा कहा है कि जिनको નથી તે જીને કેવળ “જરા” જ હોય છે શેક હેતે નથી કેમકે શોકનો સંબંધ મન સાથે હોય છે તેથી મનના અભાવમાં શેકને પણ અભાવ હોય છે પ્રયોજના અભાવમાં પ્રજય જેને અભાવ સર્વ સમ્મત છે. જે અને મન હોય છે તે જાને જરા અને શેક એ બને હોય છે મનનું શરીરની સાથે અવિનાભાવે સબન્ધપણુ હેવાથી શેકાદિમાન્ય જીવને જરા અવશ્ય હોય છે. પણ જીવને શરીર પણ હોય છે અને મન પણ હોય છે અને નથી પણ હોતું આ રીતે શરીર હોવા છતાં પણ જેને મન નથી હોતું એવા એક પ્રિય અને કેવળ જરા જ હોય છે. કેમકે જરા દેહની સાથે રહેનારી હોય છે તથા શરીરના સદુભાવમાં જેને મન પણ હોય છે તેને જરા પણ હોય છે અને શોક પણ હોય છે. કેમકે જરા અને શોકના ઉપાદાન કારણ જે શરીર અને મન છે. તે અને તેમાં સદ્ભાવ રહે છે. "से वेणटेणं जाव सोगे दि" ते २0 गीतमा मेवु छ है भन
| SR No. | 009322 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 12 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1968 |
| Total Pages | 714 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 45 MB |