________________
प्रमैयचन्द्रिका टीका श०१७ उ० ३ सू० २ चलनास्वरूपनिरूपणम् ४४५ गोयमा ! जणं जीवा फासिदिए वट्टमाणा फासिदियपाओग्गाई दवाई फासिंदियत्ताए परिणामेमाणा फासिदिषचलणं चलिंसु वा चलंति वा चलिसति वा से तेणटेणं एवं बुचा फासिदियचलणा २' आद्यन्तयोः श्रोत्रेन्द्रियस्पर्शनेन्द्रियचलनयोरालापककरणात् मध्यस्थितचक्षुरिन्द्रियघ्राणेन्द्रियरसनेन्द्रियचलनानामप्यालापकाः कर्तव्या इति । इन्द्रियचलनां मरूप्य योगचलनां ज्ञातुं प्रश्नयनाह'से केणटेणं' इत्यादि । 'से केणद्वेणं भंते !' तत् केनार्थेन भदन्त ! 'एवं वुच्चइ मगजोगवळणा' एवमुच्यते मनोयोगचलना मनोयोगस्य मनसाचलना मन:मायोग्यपुदलानां मनोरूपतया परिणमने व्यापार मनोयोगचलना एतादृशनाम एतस्याः कथमिति प्रश्ना, भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि । 'गोयमा' हे गौतम ! आलापप्रकार ऐसा है-से केणष्टेणं भते एवं वुच्चइ फासिदिय चलणा २१ गोयमा। जेणं जीवा फासिदिए वट्टमाणा फासिदियपाओगाई दवाई फासिदियत्ताए परिणामेमाणा फासिदियचलणं चलिंसु वा चलंलि वा चलिस्संति वा से तेणष्टेणं एवं बुच्चा फासिदियचलणा २१ इस प्रकार से हमने आदि और अन्त की इन्द्रियों के ये दो आलापक करके दिखला दिये हैं-सो बीच की चक्षु, प्राण और रसना इन्द्रियों के चलनाओं के भो आलापक इसी प्रकार से कर लेना चाहिये ।
अर गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'से केणटेणं मते! एवं चुच्चइमणजोगचलणा? हे भदन्त | मनोयोगचलना इस प्रकार के नाम होने का क्या कारण है ? मन की चलना-मनाप्रयोग पुद्गलों का मनोरूप से परिणमने में जो व्यापार है उसका नाम भनोयोग चलना है तो ऐसा फासिंदियचलना(२) १ गोयमा ! जे णं जीवा फासिदिए वट्टमोगा फाखिदियपायोग्गाई दवाई फासिंदियत्ताए परिणामेमाणा फासिदियचलणं चलिंसु वा चलति वा, चलिरसत्ति वा से तेणदेणं एवं वुच्चइ फासिंदियचलणा(२)" मा રીતે પહેલી અને છેલ્લી એ બે ઈન્દ્રિયોના આ બે આલાપકે અહિં બતાવ્યા છે. તેવી જ રીતે ચક્ષુ ઈન્દ્રિય ઘાણ ઈન્દ્રિય અને રસના ઈન્દ્રિય એ ત્રણે ઇન્દ્રિયની ચલણાઓના આલાપકે પણ સમજી લેવા.
व गौतम स्वामी प्रभुन ग पूछे छ । “से केणद्वेणं भंते ! एवं बुच्चइ मणजोगचलणा” 8 भगवन् ! भनायोयना से प्रभारी नाम થવાનું શું કારણ છે? મનની ચવના–મના પુદ્ગલનું મન રૂપથી પરિણમાવતા જે વ્યાપાર કરાય છે. તેનું નામ મનેયેગચલના છે. આવું नाम तेनु म युछ १ मा प्रश्न उत्तम प्र छ , 'जं गं