________________
चन्द्रिका टीका ० १२ उ० १० सू० ३ रत्नप्रभादिविशेषनिरूपणम् ४१५ पूर्वोक्तरीत्या यावत्-द्विपदेशिकः स्कन्धः स्यात् आत्मा, स्यात् नो आत्मा२, इत्यादि स्यात् नो 'आत्मा च अवक्तव्यम् आत्मा इति च नो आत्मेति च३, तथा च द्विप्रदेशिकरकन्पस्थ द्विमदेशत्वात् एको देशः आदिष्टः सद्भावप्रधानाः सत्तानु. गताः पर्यत्रा यस्मिन् स सद्भाव पर्यवः स्वपर्यवैः, द्वितीयस्तु देशः आदिष्टः असद्भाव पर्यः परपर्यायैः परपर्यवाश्च तदीयद्वितीयदेशसम्बन्धिनो वरत्वन्तर सम्बन्धिनों वेति, ततश्चासौ द्विपदेशिकः स्कन्धः क्रमेण आत्मा च नो आत्मा चेति तथा तस्य देशः आदिष्टः सदभावपर्यवः, देशशोभयपर्यवस्ततोऽसौ द्विपदेशिकः स्कन्धः आत्मा च सद्रूपः, अवक्तव्यं चेति५, तथा तस्यैत्र द्विपदेशिकस्य स्कन्धस्य देशः आदिष्टोऽसद्भावपर्ययः, देशस्तु उभयपर्यवस्ततोऽसौ द्विप्रदेशिकः स्कन्धः नो आत्मा च अवक्तव्यं च स्यादिति६ इति फलितम् ।
गौतमः पृच्छति - ' आया भंते! तिप्पएसिए खंधे अन्ने तिप्पसिए खंधे ? ' हे मदत ! त्रिपदेशिकः स्कन्धः किम् आत्मा सद्रूपः ? किंवा अन्यः -नो आत्माअनात्मा असद्रूप स्त्रिप्रदेशिक स्कन्धो भवति ? भगवानाह - ' गोयमा ! तिप्पएंसिए खंधे सिय आया?' हे गौतम ! त्रिपदेशिकः स्कन्धः स्यात् आत्मा - सद्रूपों स्कंध कथंचित् सद्रूप आदि धर्मो वाला है । यह अभी उपर प्रकट, कर दिया गया है।
अब गौतम स्वामी प्रभु से ऐसा पूछते हैं-' आया भंते । तिप्पएसिए खंधे अन्ने तिप्पएसिए खंधे" हे भदन्त । त्रिप्रदेशिक स्कन्ध क्या, सद्रूप है या अन्य असद्रूप है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं- 'गोयमा तिप्पएसिए खंधे सिय आया सिय नो आया' हे गौतम ! इन त्रिप्रदेशी, स्कन्ध में तेरह भंग बनते हैं, जैसे- त्रिप्रादेशिक स्कन्ध स्यात् कथंचित् અંશ (દેશ) રૂપ જ હાય છે. ત્રિપ્રદેશી આદિ કધામાં જ આ સાતમા लांगो सावी श छे मा प्रहारनी या सप्तभंगी छे. " से तेणट्ठेणं तंचेव जाव नो आयाइय" हे गौतम! तेरो में भेवु' छु' छे' द्विअद्वेशी ધ સરૂપ પણ છે, ઈત્યાદિ ૬ ભાંગાએ અહી· સમજી લેવા. ” એ વાત તે આગળ પ્રકટ કરવામાં આવી છે કે દ્વિપ્રદેશી ધ એ અશાવાળા એ પ્રદેશાવાળા-ડાય છે. જે પ્રકારે સપતા તેના ધમ છે, એજ પ્રમાણે અસપતા પણ તેને ધમ છે; અને, અવકતવ્યતા પણ તેના ધમ છે. गौतम स्वामीनो अन-" आया भंते! तिप्पप सिए खंधे अन्ने तिप्पएसिए खंधे ?" डे लगवन् । त्रिप्रदेशि स्न्ध सद्दश्य छे, अस३य छे ?
F
महावीर अनुउत्तर- " गोयमा ! " हे गौतम! " तिप्पएसिए बंधे सिय आया, सिय नो आयार " त्रिप्रहेशि २५६ (१) भुङ अपेक्षामे