________________
भगवती सूत्रे
३१६
उववज्जति, सेसाओ खोडेयव्त्राओ' हे गौतम! एवं पूर्वोक्तरीत्या देवाधिदेवाः खेल तिसृपु पृथिवीषु - रत्नप्रभा शर्करा प्रभावाडकाम भाषाभ्य उद्देश्य उपप द्यन्ते, शेषास्तु पङ्कप्रभा धूमप्रभा तमप्रभावः सप्तमी पृथिव्यः प्रतिषेधयितव्याः, ताभ्यः उद्वृत्तानां जीवानां देवाधिदेवत्वस्याभावादितिभावः, गौतमः पृच्छवि'जइ देवेर्हितो उववज्जंति ? ' हे भदन्त । यत् खलु देवाधिदेवाः देवेभ्य आगत्य उपपद्यन्ते तत् किं भवनपतिदेवेभ्यः, किं वा वानव्यन्तरदेवेभ्यः, किं वा ज्योतिपिकदेवेभ्यः, किं वा वैमानिकदेवेभ्यः, किं वा नवेषकेभ्यः, किंवा पञ्चा जुचरौपपातिकदेवेभ्यः, सर्वार्थसिद्धदेवेभ्यः आगत्य उपपद्यन्ते ? भगवानाद'माणिode उववज्जेति जाव सम्बद्ध सिद्धत्ति, सेसा खोडेयन्त्रा' हे गौतम । हाते हैं? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-' एवं तिल पुढवीसु उववज्जंति, सेसाओ खोडेयन्बाओ' हे गौतम | देवाधिदेव रत्नप्रभापृथिवी से, शर्कराप्रभापृथिवी से, एवं वालुकाप्रभापृथिवी से निकलकर उत्पन्न होते हैं, पंकप्रभा, धूमप्रभा, तमःप्रभा और अधः सप्तमीपृथिवी इन चार पृथिवियों से निकल कर उत्पन्न नहीं होते हैं । अर्थात् इन चार पृथिवियों से निकले हुए जीवों में देवाधिदेवत्व होने का अभाव रहता है।
अव गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं- जह देवेहिंतो उवयज्जति ' हे भदन्त | यदि देवगति से निकले हुए जीव देवाधिदेव होते हैं तो क्या भवनपति से, या वानव्यन्तर से, या ज्योतिष्क देवों से, या वैमानिक देवों से, या नवग्रैवेयकों से, या पंच अनुत्तर औपपातिकदेवों से या सर्वासिद्ध के देवों से निकले हुए जीव देवाधिदेव होते हैं ? इसके उत्तर में
भडावीर अलुना उत्तर-' एवं तिसु पुढवीसु उववज्जंति, सेसाओ खोडेंयब्वाओ " हे गौतम | हेवाधिदेव रत्नप्रलापृथ्वीभांथी, शराला पृथ्वीभांथी मने વાલુકાપ્રભાપૃથ્વીમાંથી નીકળીને ઉત્પન્ન થાય છે. પરન્તુ પકપ્રભા, ધૂમપ્રભા, તમપ્રભા અને અધઃ સપ્તમી પૃથ્વીમાંથી નીકળેલા જીવા દેવાધિદેવ રૂપે ઉત્પન્ન થતા નથી એટલે કે છેલ્લી ચાર પૃથ્વીમાંથી નીકળેલા જીવામાં દેવાધિદેવર્ષ સભવી શકતું નથી.
गौतम स्वामीना अश्न- " जइ देवेहिंतो उववज्जंति " त्यिाहि-हे लगवन् ! જો દેવગતિમાંથી નીકળેલા જીવા દેવાધિદેવ થતા હાય, તા થ્રુ ભવનપતિ દેવામાંથી કે વાનવ્ય'તરામાંથી, કે જ્યેાતિષિકામાંથી, કે વૈમાનિકામાંથી, કે નવપ્રૈવેયકામાંથી, કે પાંચ અનુત્તરૌપાતિક દેવામાંથી નીકળેલા જીવા દેવાધિદેવ થાય છે ?