________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १२ उ०९ सू० २ देवोत्पत्तिनिरूपणम् नो मणुस्सेहितो, देवेहितो वि उववनंति' हे गौतम ! देवाधिदेवा अर्हन्तः केवलिनो नैरयिकेभ्य आगत्य उपपद्यन्ते, किन्तु नो नियंग्योनिकेभ्यः, नो वा मनुव्येभ्य आगत्य उपपद्यन्ते, अथ च देवेभ्योऽपि-भवनपविवानव्यन्तरादि सर्वार्थसिद्धपर्यन्तेभ्य आगत्य उपपद्यन्ते । गौतमः पृच्छति-'जइ नेरइएहितो' हे भदन्त ! यत् खलु देवाधिदेवाः नरयिकेभ्यः आगत्योपपद्यन्ते ? तत् कि रत्नप्रभा पृथिवीनैरयिकेभ्यः, किं वा शर्करामभावालुकापभापङ्कमभाधूमप्रभातमामभाऽधः सप्तमीपृथिवीनैरयिकेभ्यः आगत्योपपद्यन्ते ? भगवानाह-'एवं तिसु पुढवीसु एहितो, उववज्जति, नो तिरिक्खजोणिएहितो, ना मणुस्सेहितो, देवेहितो वि उववज्जति' देवाधिदेव-अर्हन्त केवली नैरयिकों में से आकरके भी उत्पन्न होते हैं एवं देवों में से भी आकरके उत्पन्न होते हैंपरन्तु वे तिर्यश्चगति से, एवं मनुष्यगति से आकर के उत्पन्न नहीं होते हैं। देवों में से आकरके वे उत्पन्न होते हैं इसका तात्पर्य यह है कि वे भवनपति, वानव्यन्तर आदि से लेकर सर्वार्थसिद्धपर्यन्त के देवों में से आकरके उत्पन्न होते हैं। ___ अब गौतमस्वामी प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'जह नेरहएहितो०' हे भदन्त । देवाधिदेव यदि नरयिकों में से आकरके उत्पन्न होते हैं तो क्या रत्नप्रभापृथिवी के नरयिकों में से आकर के उत्पन्न होते हैं ? या शर्करा. प्रभा के, या वालुकाममा के, या पंकप्रभा के, या धूमप्रभा के, अथवा तमःप्रभा के या अधः ससमीपृथिवी के नैरयिकों में से आकरके उत्पन्न ___ महावीर प्रभुना उत्तर- गोयमा !" 3 गौतम! "नेरइएहितो उवव. जंति, नो तिरिक्खजोणिएहितो, नो मणुस्सेहितो, देवे हितो वि उज्जति" (અહત કેવળી) નારકમાંથી આવીને પણ ઉત્પન્ન થાય છે, દેવામાંથી આવીને પણું ઉત્પન્ન થાય છે, પરંતુ તિ ચગતિ અને મનુષ્યગતિમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થતા નથી. માંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે.” એટલે કે વૈમાનિક આદિથી લઈને સર્વાર્થસિદ્ધવિમાનના દેવે પર્યન્તના દેવમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે.
गौतम स्वामीना प्रश्न-"जइ नेरइएहि" त्यादि सन् ! वा. ધિદેવ જે નારકમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે, તે કઈ નરકપૃથ્વીના નારકેમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? શું રતનપ્રભાના નારકમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? કે શર્કરા પ્રભાના, કે વાલુકાપ્રભાના, કે પંકપ્રભાના, કે ધૂમપ્રભાના, કે તમ પ્રભાના, કે અધઃસસ મીના નારકમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે?