________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १२ उ०७ सू० २ जीवोत्पत्तिनिरूपणम् २७३ जीवः सर्वजीवानां मातृतया, पितृतया, भातृतया, भगिनोतया, भार्यातया, पुत्रतया, दुहिततया, स्नुपातया उत्पन्नपूर्व-पूर्वमुत्पन्नः किम् ? भगवानाह 'हंता, गोयमा असइं, अदुवा अणंतखुत्तो, हे गौतम । हन्त-सत्यम्, एको जीवः सर्वजीवानां मात्रादिकतया, असकृत्-अनेकवारम्, अथवा अनन्तकृत्वा-अनन्तवारम् उत्पन्नपूर्व:-पूर्वमुत्पन्नो वर्तते। गौतमः पृच्छति-'सजीवा विणं भंते ! इमरस जीवस्स माइत्ताए जाव उघवन्नपुव्ये ?' हे भदन्त ! सर्वजीवा अपि खलु अस्य जीवस्य माततया यावत् उपपन्नपूर्वा:-पूर्वमुत्पन्नाः सन्ति ? भगवानाह-हता गोयमा! जाच अणंतखुत्तो' हे गौतम! हन्त-सत्यम् , यावत्-सर्वजीवा अपि अस्य जीवस्य मात्रादिकतया असकृत, अथवा अनन्त कृत्वः पूर्वमुत्पन्नाः सन्ति । गौतमः पृच्छति'अयं णं भंते ! जीवे सव्वजीवाणं अरित्ताए, वेरियताए, घायकत्ताए, वहगत्ताए, भार्या के रूप से, पुन्न के रूप से, दुहिता के रूप से, और पुत्रवधू के रूप से क्या पहिले उत्पन्न हो चुका हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं'हता, गोयमा ! असई, अदुवा अणंतखुत्तो' हाँ, गौतम! यह जीव सब जीवों की माता के रूप में, पिता के रूप में, और भाई आदि के रूप में अनेकवार और अनन्तबार पहिले उत्पन्न हो चुका हैं। ___ अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'सब्बजीवावि णं मंते ! इमस्स जीवस्स माइत्ताए, जाव उवचनपुग्वे' हे भदन्त ! सब जीव क्या इस एक जीव के माता आदिरूप से पहिले उत्पन्न हो चुके हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'हता, गोयमा! जाव अणंतखुनो' हां, गौतम! सर्वजीव भी इस एक जीव के पहिले अनेकवार अथवा अनन्तपार माता आदिरूप से उत्पन्न हो चुके हैं। ભાઈફ, બહેનરૂપે, ભાર્યોરૂપે, પુત્રરૂપે, પુત્રીરૂપે, અને પુત્રવધૂ રૂપે પહેલાં ઉત્પન્ન થઈ ચુકી છે ?
भडावीर प्रभुने। उत्तर-“हता, गोयमा! असई, अदुवा, अणतखुत्तो " હા, ગૌતમ! આ જીવ સમસ્ત જીવેની માતા, પિતારૂપે અને ભાઈ આદિ રૂપે અનેક વાર અથવા અનતવાર પહેલાં ઉત્પન્ન થઈ ચુ છે
गौतम स्वाभाना प्रश-“सव्व जीवा वि णभंते । इमरस जीवरस भाइत्ताए जाव उववन्नपुव्वे भवन् । समस्त । ५ शुमा मे ना માતા, પિતા આદિ રૂપે પહેલાં ઉત્પન્ન થઈ ચુકયા છે ?
महापार प्रभुना उत्तर-हंता, गोयमा ! जान अणंतखुत्तो" गौतम ! સમસ્ત છે પણ આ એક જીવના માતા, પિતા આદિ રૂપે પૂર્વે અનેક વાર અથવા અનંત વાર ઉપજ થઈ ચુકયા છે.
भ० ३५