________________
२९४
भगवतीसूत्रे पडिणीयनाए, पच्चमित्तत्ताए उपबन्नपुग्वे ?' हे भदन्त ! अयं खलु जीवः सर्व जीवानाम् अस्तिया सामान्यशत्रुनया, वैरितया विशेषशत्रुतया घातकतयामारकतया, व्यधकतया-तारकतया, प्रत्यनीकतया-कार्यापघातकतया, प्रत्यमित्रतया शत्रुसहायकतया, किम् उपपन्न पू:-पूर्वमुत्पन्नो वर्त्तते? भगवानाहहंता, गोयमा! जाच अणंतखुत्तो' हे गौतम ! हन्त-सत्यम् , यावतू-एको जीवः सर्वजीवानाम् अस्तिया, वैरिकादितया, असकृत् , अनन्तकृत्वो वा पूर्वमुत्पन्नो वर्तते । गौतमः पृच्छति-सव्वे जीवा विण भते!' हे भदन्त ! सर्वजीवा अपि खल अस्य जीवस्य अरितया, वैरिकादितया पूर्वमुत्पन्नाः किम् ? भगवानाह-एवमेव' ____ अब गौतम प्रभुसे ऐसा पूछते हैं-'अयं णं भंते ! जीवे सबजीवाणं अरित्ताए, वेरिघत्ताए, पायकत्ताए, पडिणियत्ताए वहगत्ताए, पञ्चामिसत्ताए उपवनपुत्वे' हे भदन्त ! यह जीव सयजीवों का शत्रुरूप सेसामान्यतया अरिरूप से, वैरीरूप से-विशेष शत्रुरूप से, मारकरूप से, वधकरूप से, प्रत्यनीक-कार्योपघातकरूप से, प्रत्यमित्र-शत्रुलहायकरूप से, क्या पहिले उत्पन्न हो चुका है? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं'हंता, गोयमा! हांगौतम ! 'जाव अणतखुत्तो' यावत्-यह एक जीव सर्वजीवों का शत्रुरूप से, एवं वैरी आदिरूप से, एकबार नहीं, किन्तु अनेकवार
और अनन्तबार उत्पन्न हो चुका है। ___अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'सबजीवा विणं भंते!' हे भदन्त ! सबजीव भी क्या इस एक जीव के पहिले शत्रु, वैरी,आदिरूप से, पहिले उत्पन्न हो चुके हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'एवमेव'
गौतम स्वामीन। -" अयं णं भंते ! जीवे सबजीवाण अरित्ताए, वेरियत्ताए, घायकत्ताए, वहगत्ताए, पडिणियत्ताए, पच्चमित्तत्तार उववन्नपुव्वे ?" હે ભગવન્ ! આ જીવ, શું સમસ્ત જીના શત્રુરૂપે, વૈરીરૂપે, (સામાન્ય શત્રુને અરિ અને વિશેષ શત્રુત્વ રાખનારને વૈરી કહે છે), મારકરૂપે, વધકર્તારૂપે, પ્રત્યનીકરૂપે (કાર્યોપઘાતકરૂપે) અને પ્રત્યમિત્રરૂપે (શત્રુના સહાયકરૂપે) પહેલાં ઉત્પન્ન થઈ ચુક્યું છે?
महावीर प्रभुने। उत्तर-"हंता, गोयमा! जाव अणतखुत्तो" डा, गौतम! આ જીવ સમસ્ત જીવના શત્રુરૂપે અને વૈરી આદિ રૂપે એક જ વાર નહીં પણ અનેક વાર અથવા અનંતવાર પૂર્વે ઉત્પન્ન થઈ ચુક્યા છે.
गौतम स्वाभाना प्रश्न-" सव्व जीवा विणं भंते !" त्याहि सन् ! સમસ્ત જીવે પણ આ જીવના શત્રુ, વૈરી આદિ રૂપે શું પહેલાં ઉત્પન્ન થઈ ચુકયા છે?
१