________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १२ उ० ६ सू० १ राहुस्वरूपनिरूपणम् ०५ खलु मनुष्यलोके मनुष्या वदन्ति-एवं खलु राहुश्चन्द्रं गृह्णाति, एवं खलु राहुअन्द्रं गृह्णाति । यदा खलु राहुः आगच्छन् वा, गच्छन् वा, विकुर्वन् वा, परिचारयन् वा, चन्द्रस्य लेश्याम् आकृण्वन् पार्थेन खलु व्यतिव्रजति, तदा खलु मनुष्यलोके मनुष्या वदन्ति-एवं खलु चन्द्रेण राहोः कुक्षिः भिन्न, एवं खलु चन्द्रेण राहो' कुतिः मिन्नः । यदा खलु राहुः आगच्छन् वा, गच्छन् वा, विकुर्वन् वा, परिचारयन् वा, चन्द्रस्य लेश्याम् आवृण्वन् प्रत्यवष्वष्कते, तदा खलु मनुष्यलोके मनुज्या वदन्ति-एवं खलु राहुणा चन्द्रो वान्तः, एवं खलु राहुणा चन्द्रो वान्तः। यदा खलु राहुः आगच्छन् वा, गच्छन् वा, विकुर्वन् वा, परिचारयन् वा चन्द्रस्य लेश्याम् अषः सपक्ष समति दिक् आत्त्य तिष्ठति, तदा खलु मनुष्यलोके मनुज्या वदन्ति, एवं राहुणा चन्द्रो प्रस्ता, एवं खल्ल राहुणा चन्द्रो ग्रस्तः। कतिविधः खलु भदन्त ! राहुः प्रज्ञसः, गौतम ! द्विविधो राहुः प्रज्ञप्तः तघया-ध्रुवराहु, पर्वराहुश्च, तत्र खलु यः स ध्रुवराहुः स खलु बहुलपक्षस्य प्रतिपदः पञ्चदशत्रिभागेन पञ्चदशभागं चन्द्रस्य लेश्याम आवृण्वन् आवण्वन् तिष्ठति, तद्यथा-पथमायां प्रथमं भागं द्वितीयायां द्वितीयं भागम् , यावत्-पञ्चदशसु पञ्चदशं भागम् , चरमसमये चन्द्रः रक्तो भवति, अवशेषे समये चन्द्रो रक्तो वा, विरक्तो वा भवति, तमेव शुक्लपक्षस्य उपदर्शयन् उपदर्शयन् तिष्ठति, प्रथमेन प्रथम भार्ग' यावत्-पञ्चदशमु पञ्चदर्श भागम्, चरमसमये चन्द्रो विरक्तो भवति, अवशेषे समये चन्द्रो रक्तो वा, विरक्तो वा भवति, तत्र खलु यः स पनराहुः स जघन्येन षण्णां मासानाम् , उत्कृष्टेन द्वाचत्वारिंशता मासानां चन्द्रस्य, अष्टाचत्वारिंशता संवत्सराणां सूरस्य ।।मू०१॥
टीका-पूर्वोदेशके कर्मवशतो जगतो नरयिकादि विचित्रभवप्राप्तिरूपभाव: प्रतिपादितः, सच भावो राहग्रसने चन्द्रस्यापि भवे दित्याशङ्कानिरासाय षष्ठो
राहवक्तव्यता'रायगिहे जाव एवं वयासो' इत्यादि।
टीकार्थ-इससे पूर्व उद्देशक में यह प्रतिपादित किया गया है कि जगत जीवों का जो नैरयिक आदि विचित्र भावों की प्राप्तिरूप भाव होता है वह उनके कर्म के वश से होता है ऐसा वह भाव राहु से
-राई विषय वातव्यता" रायगिहे जाव एवं वयासी" त्या:
ટીકાર્થ– આના પહેલાના ઉદ્દેશકમાં એવું પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું છે કે જગતના જીવોને નરયિક આદિ ભની પ્રાપ્તિ થાય છે. આ ભવેની પ્રાપ્તિ રૂપ જે ભાવ છે, તે તેમના કર્મના કારણભૂત હોય છે. એવો તે ભાવ રાહ વેડ