________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १२ उ० ४ सू० २ संहननमेदेन पुद्गलपरिवर्तननि. १२३ वानव्यन्तरत्वे ज्योतिपिकल्वे वैमानिकत्वे च क्रियपुद्गलपरिवर्ताः यथायोग्यम् अनीताः, अनागता या स्वयहनीयाः! 'तेया पोग्गलपरियटा, करमापोग्गलपरियट्टा, य समस्थ एक्कोत्तरिया भाणियमा तैजसपुद्गलपरिचताः, कार्मणपुद्गल परिवर्ताश्च सर्वत्र नारकादि चतुर्विंशतिदण्डकातिपायेषु एकोप्तरका, जघन्येन एको चा, द्वौ वा, त्रयो वा, उत्कृष्टेन संख्येया बा, असंख्येया वा, अनन्ता वा अनागताः भणितव्या वक्तव्याः, तैजसकार्मणयोः सर्वेषु सद्भावात् 'मनपोग्गलपरियट्टा सम्वेसु पंचिदिएस एगोत्तरिया' मनापुद्गलपरिवर्ताः सर्वेषु पञ्चन्द्रियेषु मनुष्यादिपु एवं सन्ति भविष्यन्तस्ते एकोत्तरका जघन्येन एको वा, द्वौ वा, त्रयो वा, उत्कृष्टेन संख्याता वा, असंख्याता वा, अनन्ता वा सन्ति । 'विगलि. भव में, वानव्यन्तरभव में, ज्योतिष्भव में और वैमानिकभव में, यथायोग्यरूप से-अतीत, अनागत चैक्रियपुदलपरिवर्त अपने आप समझ लेना चाहिये 'तेया पोग्गलपरियट्टा, कम्मापोग्गलपरियहा य सम्वत्थ एकोत्तरिया भाणियवा' तैजसपुद्गलपरिवर्त और कार्मणपुद्गलपरिवर्त, ये दो पुद्गलपरिवर्तनरकादि चौवीसदण्डकप्रतिपाद्य लब जीवों में जघन्य से एक अथवा दो अथवा तीन तक तथा उत्कृष्ट से संख्यात, अथवा असंख्यात, या अनंत तक अनागतकाल में होनहार हैं। क्यों कि तैजस और कार्मण ये सब जीवों में पाये जाते हैं । 'मणपोग्गलपरियट्टा सव्वेतु पंचिदिए एगोत्तरिया' मनःपुदलपरिवर्त समस्तपंचेन्द्रिय मनुष्यादिकों में ही होते हैं, इसलिये ये भविष्य में जघन्य से एक, अथवा दो, या तीन तक होनहार हैं और उत्कृष्ट से संख्यात, ભવનપતિભવમાં, વાનગૅતરભવમાં, તિષ્ઠભવમાં અને વૈમાનિકભવમાં યથાગ્ય રૂપે ભૂત અને ભવિષ્યકાળ સંબંધી ક્રિય પુદ્ગલપરિવર્ત વાચકે પિતાની જાતે જ સમજી લેવું જોઈએ.
“तेया पोग्गलपरियट्टा, कम्मापोग्गलपरियट्टा य सव्वत्थ एकोत्तरिया भाणियव्वा" ना२६ २४ ४ीना समस्त वाम तेरसदापरिपत અને કાશ્મણપુદ્ગલપરિવર્ત જઘન્ય એક, બે અથવા ત્રણ સુધી અને અધિકમાં અધિક સંખ્યાત, અસંખ્યાત અથવા અનંત સુધી સંભવી શકે છે, કારણ કે तेसमने अभए पुगताना समस्त वाम समाव हाय छे. “मणपोग्गलपरियट्टा सम्वेसु पंचिदिएसु एगोत्तरिया" मनुष्य माहिसमस्त पयन्द्रिय वाम જ મનઃપુદ્ગલ પરિવર્તન સભાવ હોય છે. તે જીવોમાં એાછામાં ઓછા એક, બે અથવા ત્રણ અને વધારેમાં વધારે સંખ્યાત, અસંખ્યાત અથવા -અનંત મનપાગલપરિવર્સ સંભવી શકે છે