________________
प्रमेयचन्द्रिका टी० श० ८ १० ९ सू०२ विनसायनिरूपणम् स्मना बन्धः सर्ववन्धो यथानीरक्षीरयोर्वन्धः परस्परमिश्रणम्? , भगवानाह-'गोयमा ! देशव धे, नो सब्यवधे' हे गौतम ! धर्मास्तिकायस्य प्रदेशानां परस्परसंस्पर्शेन व्यवस्थितत्वादेशबन्ध एव, न पुनः सर्वबन्धः, तत्र हि एकम्य प्रदेशस्य प्रदेशान्तरैः सर्वथा वन्धे अन्योल्यान्तर्भावेन एकप्रदेशत्वमेवस्यात् नासंख्येयप्रदेशत्वमिति भावः, 'एवं चेत्र अधम्मत्थिकायअनमन्त्रणाइयवीससावधे वि' एवमुक्तरीत्या चैव अधर्मास्तिकायान्योन्यानादिकविरसावन्वेऽपि देशवन्ध एव भवति, नो सर्वबन्धः, सम्मिश्रण हो जाता है। उत्तर में प्रभु कहते हैं (देसबंधे, नो सम्बवधे) हे गौतम !-धर्मास्तिकाय अन्योन्यानादिक विस्त्र सावध देशबंध होता है, सर्वबंध नहीं होता है। क्यों कि धर्मास्तिकाय के प्रदेश आपस में एक दूसरे प्रदेश को स्पर्श करके व्यवस्थित रहते हैं । इसलिये धर्मास्तिकाय में जो प्रदेशों का अन्रोन्य बंध माना गया है वह देशबंध रूप ही माना गया है। यदि इन प्रदेशों का बंध उसमें सर्वधरूप माना जावे तो ऐसी स्थिति में जितने भी प्रदेश उस धर्मास्तिकाय में हैं वे सब आपस में एक दूसरे में सर्वथा अन्तर्भूत हो जाने के कारण उन प्रदेशों में एकरूपता के आजाने के कारण एक प्रदेशता ही आवेगी अतः धर्मद्रव्य में जो सिद्धान्तकारों ने असंख्यात प्रदेशता कही है वह नहीं बन सकेगी। (एवं चेव अधम्मत्थिकाय अन्नमन्न अणादीय वीससावधे वि) इसी तरह से अधर्मास्तिकाय अन्योन्यानादिक विरसा बंध में भी देशबंध ही होता है, सर्वबन्ध नहीं होता है । (एवसागासत्थिकाय अन्नमन्न
गौतम स्वामीना प्रश्न उत्त२ 1411 महावीर प्रभु ४ छ-" देस वधे, नो सव्वब धे" ७ गौतम ! स्तिय अन्योन्या पिसा मां દેશબંધ થાય છે, સર્વબંધ થતા નથી, કારણ કે ધર્માસ્તિકાયના પ્રદેશ પરસ્પર એક બીજા પ્રદેશને સ્પર્શ કરીને વ્યવસ્થિત રહે છે તેથી ધર્માસ્તિકાયમાં જે પ્રદેશને અન્ય બંધ માનવામાં આવ્યું છે, તે દેશબંધ રૂપ જ માન. વામાં આવ્યો છે જે તેમાં તે પ્રદેશોને બંધ સર્વબંધ રૂપે માનવામાં આવે તે તે ધર્માસ્તિકાયમાં જેટલા પ્રદેશ હોય તે બધા પ્રદેશ અરસ્પરસ-એકબીજાની સાથે સર્વથા અન્તભૃત થઈ જવાને કારણે તે પ્રદેશમાં એકરૂપતા આવી જવાને લીધે એક પ્રદેશતા જ આવી જશે. તેથી એવી પરિસ્થિતિ ઊભી થશે કે ધર્મ દ્રવ્યમાં સિદ્ધાંતકાએ જે અસ ખ્યાત પ્રદેશતા કહી છે, તે સંભવી શકશે નહીં.
(एवं चेत्र अधम्मत्थिकाय अन्नमन्नअणादीयवीससाघधे दि) मे પ્રમાણે અધર્માસ્તિકાય અન્યાનાદિક વિમા બંધમાં પણ દેશબંધ જ થાય