________________
ગ્ भगवती सूत्रे यत् - जम्बू द्वीपे खलु द्वीपे सूर्यौ उद्गमनमुहर्ते दूरे च - व्यवहिते देशे वर्तमानावर्षि, मूले - आसन्ने देशे दृश्येते यावत् मध्यान्तिकमुहूर्ते मध्याह्नकाले मूले च सन्निहिते देशे वर्तमानावपि ' दूरे च ' व्यवहिते देशे दृश्येते अस्तमनमुहूर्ते अस्तकाले यावत् ' दूरे च ' बहुव्यवहिते देशे वर्तमानावपि, मूले च- आसन्ने दृश्येते प्रतीयेते । गौतमः पृच्छति - ' जंबुद्दीचे णं भंते ! दीवे सूरिया किं तीयं खेत्तं गच्छंति, पडुप्पन्नं खेत्तं गच्छंति, अणागयं खेत्तं गच्छति ? ' हे भदन्त । जम्बूद्वीपे खलु द्वीपे सूर्यो किम् अतीतं व्यतिक्रान्तं क्षेत्रं गच्छतः ? किंवा प्रत्युत्पन्नं वर्तमानम् अतिक्रम्यमाणं क्षेत्रं गच्छतः, किं वा अनागतम् गंश्यमानम्
मैंने ऐसा कहा है कि इस जंबूद्वीप नाम के द्वीप में दो सूर्य हैं और ये दोनों ही सूर्य जब उदित होते हैं तब उस काल में दूर रहने पर भी द्रष्टान के लिये " पास हैं " ऐसी प्रतीति उत्पन्न कराते हैं । और जब ये दोनों सूर्य मध्याह्नकाल में आते हैं तब पास में आ जाने पर भी ये दूर हैं ऐसी प्रतीनि द्रष्टाजन के लिये कराते हैं - इसी तरह से जब ये अस्त होने लगते हैं तब दूर होने पर भी ये पास हैं ऐसी प्रतीति द्रष्टा जन के लिये कराते हैं ।
-
अब गौतमस्वामी प्रभु से ऐसा पूछते हैं- ' जंबुद्दीवे णं भंते ! दीवे सूरिया किं तीयं खेत्तं गच्छति, पडुप्पन्नं खेत्तं गच्छति, अणागयं खेत्तं गच्छंति ' हे भदन्त ! इस जम्बूद्वीपवर्ती दोनों सूर्य क्या व्यतिक्रान्त क्षेत्र में आते हैं । यो अतिक्रम्यमाण क्षेत्र में जाते हैं ? या गंस्यमानआगे जहां जाना है-उस गन्तव्यक्षेत्र में जाते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु
( से तेणट्टेणं गोयमा ! एवं वुच्चइ-ज बुद्दीवेणं दीवे सूरिया उग्गमणमुहुत्तंसि दूरे य, मूले य, जाव अत्थमण जाव दीसंति ) हे गौतम! ते अरशे में मेनु॑ કહ્યુ છે કે જમૂદ્રીપ નામના દ્વીપમાં એ સૂર્ય છે. તે બન્ને સૂર્ય ઉદયકાળે દૂર હાવા છતાં દ્રાજનને “ પાસે છે” એવી પ્રતીતિ ઉત્પન્ન કરાવે છે, અને મધ્યાહ્નકાળે જ્યારે તે સમીપમા હૈાય છે, ત્યારે “ દૂર છે” એવી પ્રતીતિ કરાવે છે અને જ્યારે તે અન્ને સૂર્ય અસ્ત થવા માંડે છે, ત્યારે દૂર હાવા છતાં પણ ‘ પાંસે છે ’ એવી પ્રતીતિ તેમને કરાવે છે.
गौतम स्वाभी भहावीर प्रभुने सेवो अश्न पूछे छे है- ( जंबुद्दीवेणं भये 1 दीवे सूरिया किं तीयं खेत्तं गच्छति, पडुपन्न खेत्त गच्छंति, अणामयं खेत्त गच्छति १ ) डे लडन्त | माजूद्वीपना जन्ते सूर्य शुं व्यतिान्त क्षेत्रमां આવે છે? કે અતિક્રમ્યમાણ ક્ષેત્રમાં જાય છે ? કે ગસ્યમાન-ભવિષ્યમાં જ્યાં જવાનું છે એવા ગતવ્ય-ક્ષેત્રમાં જાય છે ?