Page Text
________________
१३६
भगवती सूत्रे
कालयोः - उद्गमनास्तमनयोरासन्नवर्तितया पश्यति सद्भूतश्च विप्रकर्षं विद्यमानमपि न पश्यति, न प्रतिपद्यते वा ? 'मज्यंतियमुहुत्तंसि, सूले य दूरे दीसंति ' हेमन्त ! मध्यान्मुहूर्ते मध्याह्नकाले च मूले निकटे च सत्यपि, दुरे व्यवहिते देशे सूर्यो दृश्यते, तथा च मध्यो- मध्यमः अन्तः:- गगनरय दिवसस्य वा भागो यस्य मुहूर्तस्यास्ति स मध्यान्तिकमुहूर्तस्तस्मिन् काले ' मूले ' आसन्ने दानापेक्षया निकटे देशे वर्तमानावपि ' दूरे ' द्रष्टप्रतीत्यपेक्षया व्यवहिते देशे दृश्येते प्रतीयेते, यद्यपि द्रष्टा हि मध्याह्नकाले उदयास्तमनकालिक दर्शनापेक्षया आसन्नदेशस्थमेव रविं पश्यति, मध्याह्नकाले हि योजनशताष्टकेनैव पर हैं। पर सद्भूत जो दूरी है -विद्यमान जो विप्रकर्ष है उसे दर्शक नहीं देखना है अथवा नहीं जानता है ? नहीं समझता है ? (मज्झति य मुत्तसि मूलेय दूरे य दीसंति) तथा मध्यान्तिक मुहूर्त में - मध्या हकाल में दर्शक को सूर्य के समीप होने पर भी, वे बहुत दूर देशमें हैं इस रूप से दिखलाई पड़ते हैं । मध्याह्नकाल में सूर्य दर्शकजन के स्थान की अपेक्षा से समीप में वर्तमान रहते हैं, तो भी दर्शककी प्रतीति की अपेक्षा से वे व्यवहित दूर-देश में उसे प्रतीत होते हैं। घद्यपि दर्शक मध्याह्नकाल में उदय और अस्काल संबंधी दर्शन की अपेक्षा से समीप देशस्थ ही सूर्य को देखता है क्यों कि सूर्य मध्याह्नकाल में आठ सौ योजन के व्यवधान में रहता है । तो भी उदय और अस्तकाल की अपेक्षा से वह उसे व्यवहित- दूर मानता है। तात्पर्य इस कथन का ऐसा है कि उदय और अस्त होने के समय में दर्शक के स्थान की अपेक्षासे सूर्य दूर होते हैं तो भी दर्शक को सूर्य पास है ऐसा प्रतीत होता है । (વિદ્યમાન) અતરને શું દ ક (દેખનારે ) દેખતે નથી અથવા શુ' જાણુતા નથી ? સમજતા નથી ?
( मज्झति य मुहुत्तसि मूले य दूरे य दीसंति ) तथा मध्याह्नअणे सूर्य સમીપમાં હાવા છતાં પણ જોનારને તે જાણે કે હુ દૂર રહેલા હાય એવું લાગે છે. ખરી રીતે મધ્યાહ્ને સૂ ોનારના સ્થાનની અપેક્ષાએ સમીપમાં જ રહેલા હાય છે. છતાં પણ જોનારને એવા ભાસ થાય છે કે સૂર્ય દૂર દૂર રહેલા છે. જો કે મધ્યાહ્નકાળે સૂર્ય ઉદયકાળ તથા અસ્તકાળ કરતાં સમીપના સ્થાનમાં રહેલા ઢાય છે, છતાં પણ જોનારને એવું લાગે છે કે મધ્યાહ્નકાળે સૂર્ય ઉદયકાળ તથા અસ્તાળ કરતાં ઊંચે સ્થાને હાય છે જો કે સૂર્ય મધ્યાહ્નકાળે ૮૦૦ ચૈાજનને અંતરે હાય છૅ, તે પણ ઉયકાળ અને અસ્તકાળની અપેક્ષાએ તે તેને દૂર માને છે. આ કથનનું તાત્પર્ય એ છે કે ઉય અને અતકાળે દૃષ્ટાના સ્થાનની અપેક્ષાએ સૂર્ય દૂર હાવા છતાં પણ તેને એવું લાગે છે કે તે તેની
| SR No. | 009317 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 07 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 784 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 46 MB |