Page Text
________________
भगवतीमुत्रे
टीका- गौतमः पृच्छति - ' चरित्तलद्धियाणं भंते ! जीवा किं नाणी, अन्नाणी ? हे भदन्त ! चारित्रलब्धिकाः खलु जीवाः किं ज्ञानिनः, ि त्रा अज्ञानिनो भवन्ति ? भगवानाह - 'गोयमा ! पंच नाणाई भयणाए' हे गौतम! चारित्रलब्धिकानां पञ्च ज्ञानानि भजनया भवन्ति, यतः केवलिनोऽपि चारित्रित्वात् चारित्रलब्धिका ज्ञानिन एव भवन्ति, 'तस्स अलद्धियाणं मणपज्जननाणवज्जाई चत्तारि नाणाई, तिन्निय अन्नाणाई भयणाए' तस्य चारित्रस्य
४४४
टीकार्थ- गौतमस्वामी प्रभुसे ऐसा पूछते हैं (चरित्तलद्धियाणं भंते ! जीवा किं नाणी, अन्नाणी) हे भदन्त ! जो जीव चारित्रलब्धिवाले होते हैं, वे क्या ज्ञानी होते हैं या अज्ञानी होते हैं ? सम्यक सहित ज्ञान जिनके हैं वे ज्ञानी और मिथ्यात्व सहित ज्ञान जिनके हैं वें अज्ञानी हैं ऐसा ज्ञानी और अज्ञानीका लक्षण यहां जानना चाहिये । अज्ञान - ज्ञानका सर्वथा अभाव जिनमें हैं वे अज्ञानी हैं ऐसा अज्ञानी शब्दका अर्थ नहीं है । अतः इसी अभिप्रायको लेकर प्रभु उनसे कहते है 'गोमा' हे गौतम! 'पचनाणाई, भयणाए' चारित्रलब्धिवाले जीवों में भजनासे पांच ज्ञान होते हैं । नियमसे नहीं होते हैं । क्यों कि केवली भी चारित्रवान् होनेके कारण चारित्रलब्धिवाले ज्ञानी ही होते हैं । इस लिये यहां पर चारित्रलब्धिवाले पाँच ज्ञान तक भजनासे कहे गये हैं । अव गौतम प्रभुसे ऐसा पूछते हैं- 'तस्स अलद्विया णं मणपज्जवनाणवजाई, चत्तारि नाणाई, तिन्नि य अण्णा
टीडार्थ :- गौरवाभी अलुते भेवु चूहे छेडे 'चरित्तलद्धियाणं भंते जीवा किं नाणी अन्नाणी ' हे भगवान् ! ने व यारित्र्यविवाजा होय छे ते ज्ञानी હાય છે કે અજ્ઞાની? સમ્યગ્ જ્ઞાન જેમનામા હોય છે તે જ્ઞાની અને મિથ્યાત્વસહિત જ્ઞાન જેમનામા હોય છે તે અજ્ઞાની છે એ પ્રમાણે જ્ઞાની અને અજ્ઞાનીનું લક્ષણ જાણવું. અજ્ઞાન અને જ્ઞાનના સર્વથા અભાત્ર જેમનામા હોય છે તે અજ્ઞાની છે એવા અજ્ઞાની Aબ્દને અ થતા નથી એટલે એજ અભિપ્રાયને ઉદ્દેશીને પ્રભુ ગૌતમને કહે છે કે L गोयमा' डे गौतम । ' पंचनाणाई भयणाए ' आारित्र्यसन्धिवाजा लवे।भां लनाथी પાંચ જ્ઞાન હોય છે નિયમથી હોતું નથી કેમકે કેવળી પણ ચારિત્ર્યી હોવાને કારણે ચારિત્ર્યલબ્ધિવાળા જ્ઞાની જ હોય છે. એટલા માટે અહી ચારિત્ર્યલબ્ધિવાળાઓને પાંચ જ્ઞાન સુધી ભજનાથો કહેલું છે પ્રશ્ન तस्स अलद्धियाणं मण पज्जवनाणवज्जाई चत्तारि नाणाई तिन्नि य अन्नाणाई भयणाए' हे भगवन् ! नेव यारित्र्यसन्धि
"
-
.
| SR No. | 009316 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 811 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |