________________
२८६
भगवतीने क्रान्तिकपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिककर्माशीविषो भवति, इति भावः। गौतमः पृच्छति - यो गर्भव्युत्क्रान्तिकपञ्चन्द्रियतिय ग्योनिककर्माशीविषो भवति स किं संख्येयवर्षायुष्कगर्भव्युत्क्रान्तिकपञ्चेन्द्रियतिर्य ग्योनिककर्माशीविषो भवति ? किं वा असंख्येयवर्षायुष्कयावत्-गर्भव्युत्क्रान्तिकपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिककर्माशी विषो वा भवति ? भगवानाह-गौतम ! गर्भव्युत्क्रान्तिकपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिक कर्माशीविपः संख्येयवर्षा युष्कयावत् गर्भव्युत्क्रान्तिकपञ्चेन्द्रियतिर्थग्योनिककर्माशीविषो भवति, नो असंख्येयवर्षायुष्कयावत् - गर्भव्युत्क्रान्तिकपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिककर्माशीविषो भवति, गौतमः पृच्छति-यदिः संख्येयवर्षायुष्क यावत् गर्भव्युत्क्रान्तिकपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिककर्माशीविषो भवति स किम् पर्याप्तकसंख्येय यावत् गर्भव्युत्क्रान्तिकही तात्पर्य कहनेका यह है कि जो गर्भज पंचेन्द्रिय पर्याप्त कर्मभूमिज तिर्यग्योनिक जीव हैं वे कर्माशीविष हैं इस के सिवाय के तिर्यग्योनिक जीव काशीविष नहीं हैं। __ गौतम भगवानसे पूछते हैं हे भदन्त ! जो गर्भव्युत्क्रान्तिक पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिककर्माशीविष होता है तो क्या वह संख्यातवर्षकी आयुवाला, कर्माशोविष होता है अथवा असंख्यातवर्षकी आयुवाला कर्माशीविष होता है । इसके उत्तरमें भगवान् कहते हैं कि हे गौतमा संख्यातवर्षकी आयुवाला गर्भव्युत्क्रान्तिक पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिक कर्माशीविप होता है किन्तु असंख्यातवर्षकी आयुवाला वह काशीविषनहीं होता है । फिर गौतम पूछते हैं-हे भदन्त यदि जो संख्यातवर्षकी आयुवाला गर्भव्युत्क्रान्तिक पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिककर्माशीविष મૂળપાઠ સૂત્રાર્થમાં આપેલ છે. કહેવાનો ભાવ એ છે કે જે ગર્ભજ પંચેન્દ્રિય પર્યાપ્ત કર્મભૂમિ તિર્યંચ યેની જીવ છે તે કમશીવિષ છે. તેના સિવાયના જીવ કમશીવિષ નથી.
ગૌતમ પ્રભુ ભગવાનને પૂછે છે કે... હે ભગવન જે જીવ ગર્ભવ્યુત્કાતિક પંચેંદ્રિય તિર્ધન્ય નીવાળા જીવ કમશીવિષ હોય છે, તે શું સંખ્યાતવર્ષની આયુષ્યવાળા કર્માશીવિષ હોય છે કે અસંખ્યાત વર્ષની આયુષ્યવાળા કર્માશીવિષ હોય છે? તેના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે કે- હે ગૌતમ! સ ખ્યાત વર્ષની આયુષ્યવાળા ગર્ભવ્યુત્કાન્તિક પચેન્દ્રિય તિર્યનિક કશીવિષ હોય છે, પરંતુ અસંખ્યાતવર્ષની આયુષ્યવાળા તે કર્માશાવિષ હતા નથી ગૌતમ સ્વામી ફરી પૂછે છે કે- હે ભગવન જે સંખ્યાતવર્ષની આયુષ્યવાળા ગર્ભવ્યાતિક પચેન્દ્રિય તિર્યનિક કર્મશીવિષ હોય છે તે શું તે