________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श. ८ उ.२ सू.१ आशीविषस्वरूपनिरूपणम् २८७ वर्षायुष्कपञ्चेन्द्रियतिबग्योनिककर्माशीविषो भवति ? किं वा अपर्याप्तकसंख्येय यावत् गर्भव्युत्क्रान्तिकवर्षायुष्क पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिककर्माशीविषो भवति ? भगवानाह-' गोयमा ! पज्जत्तसंखेन्जवासाउयगम्भवक्कंतिय पंचिंदियतिरिक्खजोणियकम्मासीविसे, नो अपज्जत्तसखेज्जवासाउय जाव कम्मासीविसे' हे गौतम ! संख्येयवर्षायुष्कगर्भव्युत्क्रान्तिकपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिककर्माशीविपः पर्याप्तकसंख्येयवर्षायुष्कगर्भव्युत्क्रान्तिकपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिककर्माशीविषो भवति, नो अपर्याप्तकसंख्येयवर्षायुष्क यावत् – गर्भव्युत्क्रान्तिकपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिककर्माशीविषो भवतीति । ___ गौतमः पृच्छति - ‘जइ मणुस्सकम्मासीविसे कि संमुच्छिममणुस्सकम्मासीविसे, गब्भवक्क तियमणुस्सकम्मासीविसे ? हे भदन्त ! यो मनुष्यकर्माशीविषो भवति स कि संमूच्छिममनुष्यकर्माशीविषो भवति ? किं वा गर्भव्युत्क्रान्तिकमनुष्यकर्माशीविषो भवति ? भगवानाह - 'गोयमा! णो समुच्छिममणुस्सकम्मासीविसे, गम्भवक्कंतियमणुस्सकम्मासीविसे' हे गौतम ! होता है तो क्या वह पर्याप्त अवस्थामें होता है अथवा अपर्याप्त अवस्थामें कर्माशीविष होता है ? इस पर भगवान् कहते हैं कि हे गौतम ! वह पर्याप्त अवस्थामें कर्माशीविष होता है किन्तु अपर्याप्त अवस्थामें कर्माशीविष नहीं होता है। ____ अब गौतमस्वामी प्रभुसे ऐसा पूछते हैं 'जइ मणुस्स कम्मासीविसे कि समुच्छिममणुस्सकमासीविसे, गन्भवतियमणुस्स कम्मासीविसे' हे भदन्त! यदि मनुष्य कर्माशीविष है तो कौन से मनुष्य कर्माशीविष हैं ? क्या वे जो संमृच्छिम मनुष्य हैं या वे कि जो गर्भज मनुष्य हैं ? इसके उत्तरमें प्रभु कहते हैं 'गोयमा' हे गौतम! 'णो समुच्छिममणुस्सकम्मासीविसे' जो मनुष्य संमूर्छिम जन्मवाले પર્યાપ્ત અવસ્થામાં હોય છે કે અપર્યાપ્તાવસ્થામાં કમશીવિષ હોય છે? તેને ઉત્તર આપતા ભગવાન કહે છે કે- હે ગૌતમ તે પર્યાપ્તાવસ્થામાં કર્મશીવિષ હોય છે, પરંતુ અપર્યાપ્તાવસ્થામાં કશીવિષ દેતા નથી.
प्रश्न- 'जइ मणुस्स कम्मासीविसे, किं संमृच्छिममणुस्सकम्मासीविसे, गम्भवक्कंतियमणुस्सकम्मासीविसे । मावान् ! ने मनुष्य माशाविष हाय તે કયા મનુષ્ય કમશીવિષ છે? શું તે સમૂર્ણિમ મનુષ્ય છે તે કે જે ગર્ભજ મનુષ્ય छ त ? उत्तर- ‘गोयमा' गौतम! 'णो समुच्छिममणुस्सकम्मासीविसे ' रे मनुष्य सभूमि भवाणा डायते ४ाशीविष हातानथी. ५२तु गम्भवक्कतिय