Page Text
________________
८
भगवतीसूत्रे
खुलु पुद्गलाः प्रज्ञप्ताः ? भगवानाह - 'गोयमा ! तिविहा पोग्गला पण्णत्ता' हे गौतम ! त्रिविधाः पुद्गलाः प्रज्ञप्ताः, तानेव त्रिप्रकारान आह- 'तंजढापओगपरिणया, मीससा परिणया, वीससापरिणया, ' तद्यथा - प्रयोगपरिणताः प्रयोगेण = जीवव्यापारेण शरीरादितया परिणताः, मिश्रपरिणता मिश्रेण प्रयोगविस्रसारूपेण परिणताः प्रयोगपरिणाममत्यजन्त एव विस्रसया स्वभावेन परिणामान्तरं प्राप्तवन्तः जीवरहितकलेवरादिरूपाः पुद्गलाः मिश्रपरिणता उच्यन्ते । - अथवा विस्रसया परिणाममापादिता ये औदारिकादिवर्गणारूपाः जीवप्रयोभदन्त 1 पुद्गल कितने प्रकार के कहे गये हैं ? उत्तर में प्रभु उनसे कहते हैं कि 'गोयमा' हे गौतम ! 'तिविहा पोग्गला पण्णत्ता' पुद्गल तीन प्रकार के कहे गये हैं 'तंजहा' जो इस प्रकार से हैं 'पओगपरि
या, मीससापरिणया, वीससापरिणया' प्रयोगपरिणत १, मिश्रपरिणतर और विस्रमापरिणत३, इनमें जो पुद्गल जीवके व्यापारसे शरीरादिरूपमें परिणत हो जाते हैं वे प्रयोगपरिणत पुद्गल हैं । प्रयोग और स्वभाव इन दोनोंके संबंधसे परिणामको प्राप्त हुए पुद्गल मिश्र परिणत पुद्गल हैं । मिश्रपरिणत पुद्गल प्रयोग परिणामका त्याग किये बिना ही स्वभाव से परिणामान्तरको प्राप्त होते रहते हैं जैसे मृतकलेवरादि पुद्गल अथवा स्वभावसे ही औदारिक आदि रूपवाली वर्गणाऍ जब जीवके प्रयोगरूप व्यापारसे औदारिक आदि शरीररूप में परिणत हो जाती हैं तब वे मिश्र परिणत कहलाती हैं। यद्यपि औदारिक आदि शरीररूपसे परिणत हुई औदारिकादि वर्गणाऍ
પ્રકારના કહ્યા છે?
महावीर प्रभुना उत्तर 'गोयमा !' हे गौतम! પુદ્ગલા ત્રણ પ્રકારના કહ્યાં છે 'त जहा ' ते त्र परिणया, मीससा परिणया, वीससा परिणया' परित मने (3) विससा परिणत.
જે પુદ્ગલ જીવના વ્યાપારથી શરીરરૂપે પરિણમન પામે છે, તે પુદ્ગલાને પ્રયાગપરિણત પુદ્ગલા કહે છે. પ્રયાગ અને સ્વભાવ, એ બન્નેના સ ખંધથી પરિણમન પામેલાં પુદ્ગલાને મિશ્ર પદ્યુિત પુદ્ગલ કહેછે. મિશ્ર પરિણત પુદગલા પ્રયાગપરિણામને ત્યાગ કર્યા વિના જ સ્વભાવથી પરિણામાન્તર (અન્ય પરિણામ) પ્રાપ્ત કરતા રહે છે. જેમકે મૃત લેવરાદિ પુદગલ અથવા— સ્વભાવથી જ ઔદારિક આદિ રૂપવાળી વણા જ્યારે જીવના પ્રયાગરૂપ વ્યાપારથી ઔરિક આદિ શરીરરૂપે પરિણમી જાય છે, ત્યારે તેમને મિશ્ર પરિણત કહેવાયછે જો કે ઔદારિક આદિ શરીરરૂપે પરિણમેલી ઔરિકાદિ વણાઓને પ્રયાગપરિષ્કૃત પણ કહી શકાય છે, છતાં પણ પ્રયેાગપરિણુત પુદ્ગલામાં
'तिविहा पोग्गला पण्णत्ता'
अमारो नीचे प्रमाणे छे- 'पओग (१) प्रयोग परियुत, (२) मिश्र
| SR No. | 009316 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 811 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |