Page Text
________________
स्थानासूत्रे
५०
इत्यर्थः ३ । समुदानक्रिया-प्रयोगक्रियेकरूपतया गृहीतानां कर्मत्रगणानां सम्यकं प्रकृतिवन्वादिभेदेन देश सर्वोपयातिरूपतया च आदानं स्वीकरणं समुदानं, तद्रूपा क्रिया, यद्वा-समुदानम् = जनसमूहः, तस्य क्रिया । तथा - ऐर्यापथिकीईरणे = गमनम् - ईर्ष्या, तद्विशिष्टः पन्था ईयपथ तत्र भवा ऐर्यापथिकी-उपशान्तकाकी क्रियारूप जो आत्माका व्यापार है, वही प्रयोग है, और यही प्रयोग किया है, समुदान क्रिया-प्रयोग किया द्वारा एकरूपसे गृहीत हुई कर्म वर्गणाओंका जो प्रकृतिबन्ध आदि के भेद से विभाग होता है, और उसमें भी देशघाति एवं सर्वधातिके अंशोंका पड़ना होता है, यह समुदान किया है, जैसे किसी जीवने प्रयोग क्रिया द्वारा कार्मण वर्गणामका सामान्यरूपमें बन्ध किया, अब उनमें कितनिकवर्गणाओंका ज्ञानावरणीय आदि रूपसे प्रकृतिबन्ध हुआ उसमें भी मतिज्ञानावरण, श्रुतज्ञानावरण, अवधि ज्ञानावरण मनःपर्यवज्ञानावरण इस रूपसे जो उसका परिणमन हुआ है, वह देशघातिरूप से उसका प्रकृतियन्ध है, और जो केवल ज्ञानावरण रूपसे उसका परिणमन है, वह सर्वघातिरूप से प्रकृतिवन्ध है, यही इस समुदान क्रियाका तात्पर्य है, अथवा समुदान नाम जनसमूहका है, इसकी जो किया है, वह भी समुदान क्रिया है ४। ईरण - नाम गमनका है, यह ईरणही ईर्ष्या है, इस ईसे विशिष्ट जो मार्ग है, वह ईर्यापथ है, अर्थात् गमनका साधक जो मार्ग है, वह ईर्ष्याપ્રવૃત્તિરૂપ આત્માને જે વ્યાપાર છે તેને પ્રયાગ કહે છે, અને એ જ પ્રત્યેાગ ક્રિયા છે. હવે સમુદાન ક્રિયાનો અથ સ્પષ્ટ કરવામાં આવે છે
પ્રયાગક્રિયા દ્વારા એક રૂપે ગ્રહણુ કરાયેલ કવ ણુાઓને જે પ્રકૃતિઅન્ય અગ્નિ રૂપે વિભાગ થાય છે, અને તેમાં પણ દેશઘાતિ અને સ`ઘાતિ રૂપ જે વિસાગા પડે છે. તેનું નામ સમુહાન ક્રિયા કહે છે. જેમકે--કાઇ જીવે પ્રયોગક્રિયા દ્વારા કાર્માંણુ વાએને સામાન્ય રૂપે અન્ય કર્યાં. તેમાંથી કેટલીક વણુાઓના જ્ઞાનાવરણીય આદિ રૂપે પ્રકૃતિમન્ય થયે. હવે તેનું જે મતિજ્ઞાનાવરણુ, શ્રુતજ્ઞાનાવરણ, અવધિજ્ઞાનાવરણુ અને મન વજ્ઞાનાવરણુ રૂપે જે જે પશુમન થયું છે તે દેશાતિ રૂપે તેના પ્રકૃતિષધ છે. અને જે કેવળજ્ઞાનાવરણુરૂપે તેનું પરિણમત छे, તે સઘાતિ રૂપે अधृतिमन्ध छे, मे આ સમુઢાન ક્રિશ્નાનો ભાત્રા છે અથવા સમુદ્દાન એટલે જનસમૂહ તે જનસમૂહની જે ક્રિયા છે તેને સમુદ્રાન ક્રિયા કહે છે. भैर्यापथिडी दिया--" ईरण " भेटसे गमन. ते धरने છે. જે માગે થઈને ગમન કરવાનું હોય તે માને ‘ યપથ ’કહે છે, તે
धर्या डे
| SR No. | 009310 |
| Book Title | Sthanang Sutram Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1965 |
| Total Pages | 773 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sthanang |
| File Size | 43 MB |